18 ve 19. yüzyıl geleneksel konut mimarisinin ve kent dokusunun korunabildiği nadir yerleşimlerimizden biri olan Birgi’de;tarihi-doğal-kültürel kimliğin günümüze kadar gelmesinde,‘planlama gerekliliğinin’ çok erken tarihlerde fark edilmesinin önemi büyüktür.
1927-30 yılları arasında, Türkiye’de öğretim üyesi olarak bulunan sanat tarihi profesörü Rudolf M.Riefstahl(1880-1936),1929’da Batı Anadolu’da bir inceleme gezisi yapmıştı. Bu gezi sırasında Birgi’ye de uğramış ve buradaki mimari eserlerden etkilenerek, bir makale yayınlamıştı. Bu makale dönemin Milli Eğitim Bakanı’nın dikkatini çekmiş ve aynı yıl görevlendirilen Eski Eserler Genel Müfettişi arkeolog Aziz Ogan (1888-1956), Birgi için ayrıntılı bir inceleme yaparak, raporunu Bakanlığa sunmuştu. 1929’da Türk Maarif Dergisi’nin 17.sayısında yayınlanan bu kapsamlı rapor, ilgili yöneticilerin de dikkatini çekmiş ve Birgi önemsenen bir belde olmuştu.
1922’de Birgi’den ayrılan Yunan kuvvetlerinin başlattığı yangın sırasında; yanan, yıkılan evler ve zarar gören eserlerden arta kalanlar yerine Birgi’de, yangının izleri geleneksel tarzda yeni konutlar inşa edilerek silinmeye çalışılmıştı. Ancak, Birgi’nin tarihsel kimliğini oluşturan değerlerin zarar görme süreci, 29 Eylül 1939’da yaşanan sel felaketi ve 1944’deki deprem ile devam etti. Beldenin tarihsel yapısının değişime uğraması, Birgi’ye özelbir ilgi gösterilmesine neden oldu.1944 yılında yarışmaya çıkartılan Ödemiş İmar Planı ile birlikte, Birgi’nin de şehir imar planın yapılması katılımcılardan istendi.
Başbakan Şükrü Saracoğlu’nun da yarışma jüri üyesi olarak değerlendirmeye katıldığı ve günümüze kadar devam eden Birgi’yi koruma çabalarının başlangıcı bu projedir. “Geleneksel Kent Dokusu, Birgi” kitabında Prof. Dr. Ülkü Altınoluk, 1944 Birgi İmar Planını ayrıntılarıyla ortaya koymaktadır.
“1944 Ödemiş-Birgi İmar Komisyon Raporu”nda; Birgi’nin 1935-1940 ve 1944 yıllarına ait durumu ayrıntılarla ortaya konularak, 1/2.000 ölçekli Birgi İmar Planı 22 Eylül 1947’de yürürlüğe girmiştir.
Yüzlerce yılda oluşan Birgi’nin kentsel kimliği ve sahip olduğu kültürel değerler, henüz koruma bilincinin tam olarak yerleşmediği bir dönemde hazırlanan 1944 İmar Planı ile korunmaya alınmış ve Birgi’nin günümüzde bir yıldız gibi parlamaya başlamasının önü açılmıştır.
Yorumlar kapalı.