Cumhuriyet

Ulusal Kurtuluş Savaşından başarı ile çıkan, Cumhuriyeti 1923 yılında ilan eden Türkiye’de,halkın büyük kısmı kırsalda yaşıyordu, fakir ve eğitimsizdi.

Yunan Ülke yi terk ederken, yakılmış, yıkılmış harap olmuş, bir Ülke bırakmıştı. Yanıp yıkılan İller arasında, Batı Anadolu da İzmir başta olmak üzere,Manisa Afyon Uşak gibi İllerde vardı.Aynı zamanda, bataklıklar sıtma hastalığı etkin durumdaydı.

Kentler ve Bölgeler arası ulaşım ilişkisi yoktu,çok zordu.Ulaşım demiryolları ile yapılıyordu.Mevcut demiryolları Osmanlı tarafından, yap işlet devret sitemi ile yapılmış.İngilizlerin elindeydi.Bir çok imtiyaz hakları vardı.

İzmir ve Batı Anadolu kentlerinin  planlanması imarı:Ankara’nın Başkent olarak ilan edilmesi,daha sonra Devlet İşletmeleri kurulan İllerde,kentlerin planlarının yapılması  gerekiyordu.13 Ekim 1923 te Ankara Başkent yapılmıştır.

            CUMHURİYET ÇAĞDAŞLAŞMA, PLANLI GELİŞMEDİR: Sağlık,Temizlik,Güzellik için kentlerin mekansal tasarımlarının yapılması ,Ülke nin kalkınması hedeflenmiştir.

İlk beş yıl içinde Çağdaşlaşma için temel devrimler yapılmış, paralel olarak 15 yıl içinde,ATATÜRK sağ iken, ”10 yıl ” Marşımızda söylendiği gibi,Eğitim, Ulaşım,Sağlık,Tarım, Sanayi,Kültür Sanat’ta atılım yapıldığı,ekonomiyi sağlam temeller üzerine oturtulduğu yıllardır.

Türkiye Cumhuriyeti, ilk yapılan işlerden biri imtiyaz hakları ile İngilizlere verilen Demiryollarının  Millileştirilmesidir.

1923 Cumhuriyetin kurulduğu yıl,  27 Ocak – 4 Mart 1923  tarihleri arasında İzmirde ”Tüccar, İşçi, Sanayici, Çiftçi Bankacı” Türkiye nin her yerinden katılan 1135 temsilci ile ,Mahmut Esat başkanlığında,Kazım Karabekir, fevzi Çakmak paşaların katıldığı İktisat Kongresini toplanmıştır. Ülke nin Ekonomi sorunları görüşüp tartışılmıştır.12 madde ile  yapılması gerekenler tespit edilmiştir.Amele işçi olarak tanımlanmıştır.ilk kez sendika kurulması gündeme gelmiştir.İktisat Kongresinin kapanış konuşmasını bir kadın Rukiye hanım yapmıştır.

1924 yılında İzmir’in İmar Planları yarışma ile belirlenmiştir.Fransız Rene ve Raymond kardeşler hazırladığı ve kentin yanan kısımlarının içeren kısmı imar planı 1925 yılında  uygulamaya geçmiştir. Türkiye Cumhuriyetinin proğramında ,Osmanlı İmparatorluğunun son zamanlarında dışa bağımlı hale gelen ticaret,iş hayatının ulusallaştırmak gündemdeydi.

Ankara imar planı  1928 yılında düzenlenen yarışmada Alman şehircilik uzmanı Hermann Jansen’in planı kabul edilmiş ve 1932  yılında uygulanmaya konmuştur.Ulus Devletin kurulması,Milli sınırlar içinde Kentlerin imar edilmesi,Ekonominin güçlendirilmesi esas olmuştur.Milli Sanayinin kurulması, Bataklıkların kurutulması gerekiyordu.

Atatürk ;Siyasi bağımsızlığın kazanılması için, ekonomik olarak bağımsız olmanın şart olduğuna inanıyordu.Aynı yıl Lozan barış görüşmeleri devam ediyor,Fransızlar ve yabancılara verilen, kaputülasyonların kaldırılması için görüşülüyordu.

Karma ekonomi,özel sektör’e teşvik için ,kredi verme, fabrikaların İşletmek için 1925 yılında Sanayi Maadin Bankası kurulmuştur.1924 yılında İş Bankası kurulmuştur.

1927 yılında Termik Santral yasası çıkarılmıştır.Ulusalcılık,anlayışı Milli Sanayi,Milli İktisat,Milli Müdafaa,Yerli Malı Kullanma Milli tasarruf  Ulusçuluk hakim kılınmıştır.Milli akımından etkilenen Mimarlık uslup olarak da etkilenmiştir.