İzmir ili Ödemiş ilçesi Birgi Mahallesinde yer alan Birgi Derviş Ağa Camii, Derviş Ağa tarafından 1663 yılında yaptırılmıştır.
Derviş ağanın kim olduğu ve camiyi yaptırmasıyla ilgili kesin bir bilgi bulunmamaktadır.
Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinde aktardığına göre Birgi Derviş Ağa Camii inşa edildiğinde etrafında 70 odalı Derviş Ağa Medresesi, 20 işyeri, 2 han ve 1 hamamdan oluşuyordu.
Birgi Derviş Ağa Camii, kesme taştan kare planlı olup, üzeri pandantifli merkezi bir kubbe ile örtülmüştür.
Dört paye üzerine oturan sekizgen kasnaklı kubbe köşe kuleleri ile takviye güçlendirilmiştir. Caminin önünde iki sütunlu ve duvar uzantıları ile üç bölüme ayrılan bir son cemaat yeri bulunur. Son cemaat yeri geç devirde yapılmış bir saçakla üzeri örtülmüştür.
İbadet mekânı giriş kapısının iki yanında altlı üstlü birer, iki yan duvarda yine altlı üstlü ikişer, mihrabın iki yanında da birer pencere ile aydınlatılmıştır. Bunlardan alt sıra pencereler dikdörtgen söveli, üst sıra pencereler de yuvarlak kemerli alçı şebekelidir.
Mihrap niş şeklinde olup, XVIII. yüzyıl üslubuyla bezelidir. Caminin yanındaki minaresi tek olup kesme taş kaide üzerinde, yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir.
Cami etrafındaki müştemilatlarının bazı bölümleri bugün kamu binası, özel pansiyon ve farklı amaçlarla kullanılmaktadır.
Birgi ziyaretinde Derviş Ağa Camii, Birgi Ulu Camii ve Çakırağa Konağından sonra üçüncü sırada görülmesi gereken yapılardandır.
Birgi Derviş Ağa Camii önünde yer alan taşta Aydınoğlu İsa Beyin davetiyle Mısır’dan Birgi’ye 1404 yılında gelen Hekim Hızır Ali Beyden söz edilir.
Fotoğraflar Erol Şaşmaz’a aittir.
