“Yerli malı, Türk’ün malı, herkes onu kullanmalı…” Bu güzel ve anlamlı dizeler, çocukluğumdan beri kulaklarımda çınlar durur. Ne güzel günlerdi onlar. Her yıl Aralık ayında okullarda “Yerli Malı Haftası” yapılırdı. Öğrenciler, yerli malı yiyeceklerden bir miktar okula getirirlerdi. Ben ilkokulu üçüncü sınıfa kadar Bademli Şükrü Saraçoğlu İlkokulu’nda, dördüncü ve beşinci sınıfı da Ovakent (Adagide) İlkokulu’nda okudum. Biz bölgemizde yetişen incir, ayva, nar, elma, üzüm, ceviz gibi hazır ürünlerin yanında kavrulmuş kestane, keten tohumu, susam, mısır patlatması, börek, çörek, poğaça, mercimekli köfte ve benzeri yiyecekleri götürürdük. Bunlar, sınıfın orta yerinde bir masada sergilenirdi. Daha sonra sınıf öğretmenimiz ve okul müdürümüzün katılımı ile haftanın önemini anlatan konuşmalar yapılır, şiirler okunur, getirdiğimiz yerli malı ürünler hep birlikte tüketilirdi. Böylece Yerli Malı Haftası nedeniyle yerli malının ülkemiz için önemi anlatılmış olurdu.

Ekonomik bağımsızlık olmayınca siyasal ve askeri bağımsızlığın kalıcı olmayacağına inanan Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları, 1923 yılında İzmir İktisat Kongresi’ni toplamışlar, kongrede bağımsızlığın korunması için yerli malların üretilmesi ve kullanılması kararını almışlardı. O dönemde başbakan olan İsmet İnönü de 12 Aralık 1929 tarihinde bir konuşma yaparak ulusal ekonominin, yerli malının ve tutumlu olmanın önemini belirtmişti. Daha sonra 12-18 Aralık tarihleri, Yerli Malı Haftası olarak kutlanmaya başlandı. 1983 yılında adı “Tutum, Yatırım ve Türk Malları Haftası” olarak değiştirildi.

Haftanın amacı; ülkemizde her alanda yerli üretimin arttırılması, yabancı devletlere muhtaç olmadan kendi kendimize yeten bir ülke olmaktır. Bu anlamda alınan önlemler ve yapılan yatırımlarla Türkiye, uzun yıllar kendi kendine yeten dünyada sayılı devletlerarasına girmiştir. Üretimi desteklemek için Türkiye Süt Kurumu, Et-Balık Kurumu, örnek çiftlikler, haralar, yerli tohum istasyonları, şeker fabrikaları, dokuma fabrikaları, Paşabahçe şişe ve cam fabrikası, sigara fabrikaları, demir çelik fabrikası, çimento fabrikası, uçak ve otomobil fabrikası gibi birçok üretim tesisleri kurulmuştur.

Ne yazık ki son yıllarda üretime dayanan bu politikalar terk edilmiştir. Yapılan fabrikalar, günün teknolojisine uygun hale getirilmek yerine arsa fiyatının altında satılmıştır. Üretim desteklenmemiş, ülkemiz tarımda ve sanayide dışa bağımlı hale getirilmiştir. Ülkemiz, tarımda kendi kendine yeten dünyanın yedi ülkesinden biri iken buğdayı ve mısırı Rusya’dan, arpayı Fransa’dan, pirinci Amerika’dan, ayçiçeğini Moldova’dan, çayı Sri Lanka’dan, nohudu Meksika’dan ithal eder duruma düşmüştür. Acı olan, artık toprağa atacağımız tohumdan hayvanlarımıza vereceğimiz samana, ibadet için kesilen kurbanlık koyundan yiyecek olarak tükettiğimiz ete kadar dışa bağımlı halde olmamızdır.

Özellikle yaşadığımız salgın hastalık, yerli üretimin değerini daha iyi anlamamıza neden olmuştur. Bizim kuşak, Yerli Malı Haftalarında ve öğretmenlerimizden aldığımız eğitimle yabancı mallara karşı tavır koyardı. Örneğin; Amerikan malı diye kola içmez, kot pantolon giymezdi. Amerikan sigarası yerine yerli sigara tercih ederdi. Meşhur söylemle “sözde değil, özde yurtseverdik”… Son yıllarda verilen eğitim ve yapılan reklamlarla gençlerde yabancı marka hayranlığı arttırıldı. Yerli malları beğenilmez oldu çünkü öyle eğitildiler. Onlara yerli malının önemi, ülke bağımsızlığındaki rolü anlatılmadı.

Bu nedenle bütçemiz, her yıl artan oranlarda açık veriyor. Dış ülkelerden aldığımız, sattığımızdan kat kat fazla. Çiftçimiz, yeterince desteklenmediği için fazla üretemiyor. Üretemeyince dıştan almak zorunda kalıyoruz. Atamızın dediği gibi ülkemiz, ekonomik olarak birçok alanda dışa bağımlı olunca istemese de siyasal olarak da bağımlı oluyor.

Emperyalist devletler, çağımızda sömürü yöntemini değiştirdi. Zorda kalmadıkça eskiden olduğu gibi topla tüfekle ülkeleri işgal edip o ülkenin yeraltı-yerüstü zenginliklerini sömürmüyorlar. Kendilerine yakın partileri hatta kişileri iktidara getirerek, borçlandırarak, yerli üretimlerini yok ederek o ülkeleri kendilerine bağlı kılıp istediğini alıyorlar.

Bu nedenlerle ülkemiz yeniden Cumhuriyet dönemindeki anlayışa dönmeli, her alanda yerli üretime önem vermelidir. Özellikle toplum sağlığı, enerji kaynakları, madenler, tarım, sular ve ülke güvenliği gibi alanlarda kesinlikle yerli ve ulusal kaynaklarımıza sahip çıkılmalıdır. Unutmayalım ki yine Mustafa Kemal Atatürk’ün belirttiği gibi “Bir ülkenin ekonomisi bağımsız olmazsa o devletin bütün yaşamsal kuruluşlarındaki bağımsızlık da felç olur, ülke her alanda dışa bağımlı hale gelir.”

Bu duygularla tüm okurlarımızın Yerli Malı Haftası’nı kutluyorum.

“Yerli malı yurdun malı, herkes onu kullanmalı”… Bu sözü okurlarımız arasında hatırlayanlar vardır. 1946 yılında çıkarılan bir yasa ile 12-18 Aralık, ülkemizde “Yerli Malı Haftası” olarak kutlanmaya başlanmış, 1983 yılında ise haftanın adı “Tutum, Yatırım ve Yerli Malı Haftası” olarak değiştirilmiştir.

Geçmiş dönemlerde ülkeyi yönetenler, bu tarihler arasında düzenlenen etkinliklerde yerli mal üretmenin ve kullanmanın önemine vurgu yaparlar, insanları yerli mal üretimine ve kullanımına teşvik ederlerdi. Çocuklara bunun aşılanması için okullarda yerli malı haftaları düzenlenirdi. Yerli Malı Haftası’na denk gelen bir günde yörenin özelliğine göre o bölgede yetişen yerli mallarını öğrenciler okula götürürler, arkadaşları ve öğretmenleri ile birlikte tüketirlerdi.

Bu hafta, kendiliğinden ortaya çıkmamıştır.2. Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan ekonomik kriz, Cumhuriyet’i kuran kadroları önlem almaya zorlamıştır. Özellikle Osmanlı Devleti’nin arkaya çok miktarda borç bırakması sebebiyle Lozan barış görüşmelerinde ekonomik bağımlılığın siyasal bağımsızlığımız için oluşturduğu tehdit, açıkça görülmüştür. Yerli malların üretilmesi ve kullanılmasının ülkenin bağımsızlığının korunması için çok önemli olduğunu bilen Mustafa Kemal Atatürk, 1923 yılında İzmir İktisat Kongresi’ni toplamış, yerli yatırımları ve yerli malı kullanılmasını teşvik eden kararlar alınmasını sağlamıştır.

“Yerli malı yurdun malı, herkes onu kullanmalı” felsefesinin tüm yurtta uygulandığı o yıllarda üretimler başlamış, ithalat en aza indirilmiş, Osmanlı’dan kalan borçlar ödendiği gibi çok önemli yatırımlar da yapılmıştır. Bunların bedeli dövizle değil, kendi ürettiğimiz ürünlerle ödenmiştir. Döviz kaybı en aza indirgenmiş, kalkınma hızı Cumhuriyet tarihimizin en yüksek düzeyi olan %17’ye ulaşmış, 1 TL de 1.25 Dolar’a eşit olmuştur. Yani Türk Lirası, dolardan daha kıymetli hale gelmiştir.

Günümüzde ise izlenen yanlış ekonomi politikaları ve israf yüzünden ülkemiz, tam bir çıkmaza girmiştir. Yerli malı üretme ve tüketmenin teşvik edilmesini bırakın, tam tersine yabancı malı tüketme ve ithalat teşvik edilir hale gelmiştir. Tarım alanında kendi kendine yeten yedi ülkesinden biri iken arpadan pirince, etten soğana, patatesten pamuğa kadar her şey ithal edilir olmuştur. Bölgemizde yetiştirilen tütün, pamuk yok olmuş; çırçır, tekstil, sigara, şeker fabrikaları çürümeye bırakılmış, birçok ürünün satışı yabancı tekellerin eline geçmiştir.

Özellikle yerli tohum yok edilerek köylümüz, ithal tohumlara mahkum edilmiştir. Tarımda tohum gibi gübre, ilaç da yabancıların denetimine girmiştir ve tarım girdileri çok pahalı olduğu için köylümüz, üretim yapamaz hale gelmiştir.

Yerli üretim yapan fabrikalar kapanınca, tarımda üretim azalınca işsizlik de çığ gibi artmıştır. Okuyan gençlerimiz iş bulamaz, köylümüz üretim yapamaz olmuş, köyler boşalmış, şehirlerde gecekondu bölgeleri kurulmuştur.

Bugün ülkemizde yerli malı kullanma, yerli üretimi teşvik etme gibi bir anlayış ne yazık ki kalmamıştır. Yöneticilerimiz, en lüks yabancı ürünleri kullanmaktadırlar. Saray’ın içine döşenen eşyaların tamamının ithal malzemelerden olduğu bilinmektedir. Yöneticiler böyle yapınca vatandaşlar da ithal mallara özenmektedirler.

İşsizliğin, bütçe açığının, dışa bağımlılığın temel nedeni; yerli yatırımların, köylü üreticilerimizin desteklenmemesi ve ekonomide ithalat kolaycılığına gidilmesidir. Bugün ülkemiz; ekonomiden askeriyeye, sanattan kültüre her alanda dışa bağımlı hale gelmiştir. Bu durum, ülkemiz için büyük bir tehdit oluşturmaktadır.

Unutmayalım ki Mustafa Kemal Atatürk’ün yıllar önce öngördüğü gibi tam bağımsızlık, ancak ekonomik bağımsızlıkla olur. Ekonomik olarak ülkeyi dışa bağımlı hale getirirseniz her alanda dışa bağımlı olmak zorunda kalırsınız.

Bu duygu ve düşüncelerle olmayan “Yatırım, Tutum ve Yerli Malı Haftanızı” kutluyorum.