Kırılan kemiklerin iyileşme sürecini hızlandırmak için yeterli ve dengeli beslenme, büyük önem taşımaktadır. Uygun şekilde müdahale edilmediğinde vücutta kalıcı hasar bırakan kemik kırıkları ile ilgili doğru bilinen yanlışlar ise iyileşme sürecini olumsuz etkilemektedir. Kırık iyileşmesi, pek çok faktörün bir arada etkileşimde bulunduğu bir süreci ifade etmektedir.
Sigara içmek, bu süreci zorlaştırıyor
Bu süreçte “Vücuduma nasıl destek olurum?” diye düşünülmelidir. Aslında vücut iyileşme işlevini zaten yapmaktadır ancak sigara, diyabet hastalığındaki yüksek kan şekeri, hormonal bozukluklar, damar problemleri, steroidler ya da bağışıklık sistemini bozan diğer ilaçlar ve kırık bölgesinde görülebilecek iltihaplar kırık iyileşmesinin olumsuz etkilemektedir. Bu süreçte sigara mutlaka bırakılmalıdır.
Beslenmeniz tedavinizde önemli!
Kırık, beraberinde serbest oksijen radikalleri de açığa çıkardığından E vitamini gibi anti-oksidanlar, hem antioksidan hem de kollajen yapımı için gerekli C vitamini ve kalsiyum emilimini arttıran D vitamini bu süreçte faydalıdır. Kemik dokusunun en önemli minerali olan kalsiyumu içeren yoğurt, süt, peynir gibi besinlerde sürece destek olacak besinlerdir. Yapılan çalışmalarda balık yağı, havuç ve domateste bulunan likopen, maydanoz, yabanmersini, siyah çay, kakao ve yerfıstığında bulunan flavonoidlerin tüketilmesinin kırıkların iyileşmesinde önemli role sahip olduğu tespit edilmiştir.
Kalsiyum, fosfat ve D vitamini metabolizmasını etkileyerek kemik mineral dengesinde kilit role sahiptir. Plazmadaki kalsiyum seviyesini ve böbrekteki fosfat fitrasyonunu düzenler. Sürekli salınımı enzim aktiviteyi uyarırken aralıklı ve dengeli salınımını hücreleri etkileyerek, enzim aktivitesini arttırarak kırık iyileşmesini hızlandırdığı bilinmektedir. Yapılan çalışmalarda paratiroid hormon kullanılan hastalarda kemik kütlesinin arttığı, kırık riskinin azaldığı, kırık iyileşmesinin hızlandığı görülmüştür.
Kemik mineral dengesinde kilit role sahip olan D vitamininin eksikliği kaynamamaya neden olmaktadır. Yetersiz D vitamini, sekonder hiperparatiroidizm gelişmesine, kemik rezorpsiyonuna, kırık kaynamamasına neden olur.
Diyabeti olan hastalarda yapılan çalışmalarda normale göre kırık riskinin fazla olduğu tespit edilmiştir. Hastalığına önem vermeyen diyabet hastalarında küçük damar yapılarındaki bozuklukların kemik mikro mimarisini olumsuz etkilemesine bağlı kırık riskinin fazla olduğu düşünülmektedir. Düşük insülin seviyesine bağlı kollajen üretiminin olumsuz etkilenmesiyle kırık kaynamasında gecikme ya da kaynamama gelişebilmektedir. Yapılan çalışmalarda bazal membranı kalınlaşmış diyabetik hastalarda inflamasyon fazında lökosit migrasyonunun bozulmasıyla kırık iyileşmesinin olumsuz etkilendiği ve komplikasyon riskinin arttığı tespit edilmiştir.
Hastanın yaşı, kaynamada çok etkilidir. Bebeklerde kaynama çok hızlıdır. Kaynamanın hızı iskelet kendini tamamlayana kadar giderek azalan bir eğri gösterir. Bunun nedeni çocukluk çağında hücre sayısının daha fazla olmasıdır.
Ayrıca yapılan araştırmalar sonucunda et yemeyenlerin, vejeteryanların ve veganların kırık risklerindeki olası farklılıklar olduğu bulunmuştur.
Bu yazı gazetemizin 27 Ağustos 2021 tarihli sayısında yayınlanmıştır.
