Vücudumuzdaki organların ve sistemlerin düzenli bir şekilde çalışmasını denetleyen ve yöneten birimler vardır. Bu birimler Denetleyici ve Düzenleyici Sistemlerdir.
İkiye ayrılır; 1- Sinir Sistemi 2- İç Salgı Bezleri
D- Sinir Sistemi
Sinir sistemi, vücudun sinir hücreleri ve sinir liflerinden oluşan en karmaşık sistemdir. Canlıların içsel ve dışsal çevresini algılamasına yol açan, bilgi elde eden ve elde edilen bilgiyi işleyen, vücut içerisindeki hücreler ağı sayesinde sinyallerin farklı bölgelere iletimini sağlayan, organların, kasların aktivitelerini düzenleyen sistemdir.
Buraya Dikkat: Hücrelerin yaşamlarını sürdürebilmeleri, iç ortamın sıcaklık ve kimyasal içerik yönünden sürekli olarak değişmez tutulmasına bağlıdır. İç ortamın değişmez tutulmasına yani iç dengeye, homeostazis denir.
Organizmada homeostazisi sağlamak için dolaşım, solunum, boşaltım ve sindirim gibi sistemlerin organları sürekli olarak çalışır. Organların bu amaç doğrultusundaki çalışmaları sırasında karşılıklı iş birliği ve uyum şarttır.
Sinir sistemi ve endokrin sistem (hormonal sistem) organizmanın iç ve dış ortamında oluşan değişikliklere karşı çok sayıda düzenleyici yanıtları oluşturan sistemlerdir. Organların karşılıklı iş birliği içinde ve gereksinim duyulan değişkenlikte çalışmasını sağlar
Sinir Sisteminin Görevleri
· Vücut iç koşullarının kontrolünü sağlar. Örneğin; troid bezinin uyarılarak hormon salgılanması gibi.
· Hareketlerin istemli kontrolünü sağlar ve istemli hareketleri başlatır. Örneğin; isteğimizle yürümek gibi.
· Omurilik reflekslerinin kontrolünü sağlar. Sıcak bir cisme dokunduğumuzda, elimizi hızla çekmek gibi.
· Hafıza ve öğrenme için gerekli deneyimlerin özümsenmesini sağlar.
İki bölüme ayrılır;
- Merkezi (Santral) Sinir Sistemi (MSS)
- Çevresel (Periferik) Sinir Sistemi
- Merkezi (Santral) Sinir Sistemi (MSS)
- Tüm beyin (beyin) ve omurilikten oluşmaktadır.
- Beyin, kafatası kemik sistemi içerisinde,
- Omurilik ise omurga içinde bulunur ve
- Boyundan başlayarak kuyruk sokumuna kadar uzanır.
- Vücudumuzun yönetimini ve denetimini sağlar
Kısımları;
- Beyin
Kafatası içerisindeki en büyük sinirsel organdır. Yüzeyi girintili çıkıntılı olup iki yarım küreden oluşur. Beyinle kafatası arasında bulunan 3 katlı zar beyni sarsıntılardan ve darbelerden korur. Yapısında milyarlarca sinir hücresi ağ şeklinde bulunur. Beyin yardımıyla insan vücudunda;
1. Duyu organlarından gelen uyarılar değerlendirilir.
2. Problem ve olaylar düşünülür, çözülür.
3. Öğrenme faaliyeti ve hafıza olgusu sağlanır.
4. Acıkma, susama, uyku, uyanıklık düzenlenir.
5. Kan basıncı ve vücut sıcaklığı düzenlenir.
6. Hormonların salgılanma zamanı belirlenir.
Beyin lobları ve görevleri:
- Alın Lobu; Göz hareketleri, motor alanlar, konuşma, çalışma belleği, yönetici işlevler
- Yan kafa lobu; Temas, basınç, titreme, ağrı, sıcaklık ve tat duyularının algılanması
- Şakak lobu; İşitme, nesne, dili anlama
- Art kafa lobu; Görme
İnsan beyni davranış ve düşünme biçimine göre, sağ beyin – sol beyin şeklinde ikiye ayrılır. Yapılan araştırmalara göre bizler, beynimizin gerçek potansiyelinin küçük bir bölümünü kullanırız.
- Sağ Beyin Özellikleri
Beynimizin yaratıcı kısmı sağ lobudur.
- Yaratıcılık
- Hayal gücü
- Bütünsel düşünme
- Sezgi
- Sanat
- Ritim
- Duygular
- Görsel
- Şarkı melodileri
- Hayal kurma
- Sol Beyin Özellikleri
Beynimizin mantıksal kısmı sol lobudur.
- Mantık
- Analiz
- Sıralama
- Doğrusal
- Matematik
- Dil
- Gerçekler
- Şarkı sözleri
- Hesaplama
- Dil ile düşünme
“Sağ beyin kutsal bir armağan, sol beyin ise sadık bir hizmetçidir.” Einstein
- Beyincik
Yapısı beyne benzer ve küçüktür. İki yarım küreden oluşur. Kafatasının arka alt tarafında bulunur. Beyin, iç kulak ve iskelet kaslarıyla bağlantılıdır. Beyincik yardımıyla insan vücudunda;
1. Kol ve bacaklardaki kasların birbiriyle uyumlu çalışması sağlanır.
2. Kol ve bacaklardaki kasların çalışma derecesi düzenlenir.
3. Aktif hareketin dengeli olması sağlanır.
- Omurilik soğanı
Yüzeyi düz olup soğana benzer bir şekle sahiptir. Boynun üst kısmında bulunur. İstem dışı çalışan iç organları yönetir. omurilik soğanı yardımıyla insan vücudunda;
- İstemsiz hareketleri yönetir
- Solunum sisteminin çalışması düzenlenir.
- Dolaşım sisteminin çalışması düzenlenir.
- Boşaltım sisteminin çalışması düzenlenir
- Sindirim sisteminin çalışması düzenlenir. Omurilik soğanının bu bakımdan yutakla da alakası vardır.
- Omurilik
Sırttaki omurga içerisinde bulunur. Yüzeyi düz olup sinir kordonundan oluşur. Kafatası organları ile vücut organları arasındaki bağlantıyı sağlar. Omurilik yardımıyla insan vücudunda;
1. Beyinle organlar arasında bilgi iletimi sağlanır.
2. Refleks davranışlarının oluşması düzenlenir.
Refleks: Vücuda yapılan ani ve güçlü etkilere karşı vücudun aynı şekilde tepki göstermesidir. İstemsiz olarak yapılır. Vücudu koruyucu özelliğe sahiptir. Kazanılma şekline göre 2 çeşidi bulunur.
Doğuştan kazanılan (kalıtsal) refleks: Genlerle ilgili olup nesilden nesile aktarılır. Her insanda aynı şekilde bulunur.
1. Doğan çocuğun emme hareketi
2. İğne batan parmağın çekilmesi
3. Gürültülü sesten ürkme
4. Göz bebeğinin büyüyüp küçülmesi
Sonradan kazanılan (şartlı) refleks: Doğumdan sonra deneyimlerle ve öğrenme sonucu kazanılır. Nesilden nesile aktarılmaz.
1. Limon görünce ağzının sulanması
2. Örgü örme, dans etme, yüzme davranışları
3. Bisiklet ve araba sürme davranışları
Yarın, kaldığımız yerden devam edeceğiz inşallah, hoşça ve sağlıkla kalın…
Sevgiler
