Türkiye’de Ulusal Engelli Veri Taban’ına göre 1.559.222 engelli birey yaşamaktadır. (Ancak resmi olmayan verilere göre bu sayı 9 milyondur.) Bu büyük çoğunluğun toplumsal yaşama katılımını kolaylaştırmak, potansiyellerini ortaya çıkarmasını sağlamak, ayrımcılık konusunda korunmalarını sağlamak ve diğer bireylerle rekabette eşit duruma gelmelerini sağlayacak önlemleri almak sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyetimizin sorumluluğudur. Engelli vatandaşlar için 5378 sayılı Engelli Hakları Kanunu bulunmakta olup ayrıca kurumların inisiyatifi dâhilinde yasa haricinde yardım, indirim ve diğer haklar bulunmaktadır.
*Aylık Hakkı
2022 sayılı yasa kapsamında 18 yaş altı engelli yakını aylığı ve 18 yaş üstü engelli aylığı olmak üzere iki çeşit aylık bağlanmaktadır.
18 Yaş altı engelli yakını aylığı, adından da anlaşılacağı üzere 18 yaşından küçük olup muhtaçlık sınırını geçmeyen ve sağlık rapor oranı %40 ve üstü engelli çocuğu olan Anne ya da Babaya ödenen aylıktır.
18 Yaş üstü engelli aylığı ise yine muhtaçlık sınırını geçmeyen ve sağlık rapor oranı %40 ve üstü engelli olan kişinin bizzat kendisine yapılan aylık türüdür.
Ödenen aylıkların miktarı aylığı alan kişinin 18 yaş altı veya üstü olmasına göre değiştiği gibi, özür oranına göre de değişir.
Muhtaçlık sınırını geçmeyen haller nelerdir dersek o da hane içerisindeki kişi başı gelirin, asgari ücretin aylık net tutarının 1/3’ünden az olduğu hallerdir.
*Gelir Vergisi İndirimi
Engel derecelerine göre engelli hizmet erbabına, bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan hizmet erbabına, engelli serbest meslek erbabına, bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabına ve basit usulde vergilendirilen engellilerin sadece kendisine, gelir vergisi matrahına esas ücretleri üzerinden belirli miktarlarda engelli indirimi yapılmaktadır.
*Emlak Vergisi İndirimi
Türkiye sınırları içinde, brüt yüzölçümü 200 m2’yi geçmeyen tek meskeni olan, tek meskende hisseye veya tek meskenin intifa hakkına sahip bulunan engelliler bu meskenleri için indirimli (sıfır) bina vergisi oranından yararlanmaktadır. Engellilerin bu indirimli bina vergisi oranından yararlanabilmeleri için bu durumlarını tam teşekküllü Devlet hastanesinden alınmış olan sağlık kurulu raporu ile ilgili belediyelere belgelendirmeleri gerekmektedir.
*Özel Tüketim Vergisi İndirimi (ÖTV)
ÖTV Kanunu’na ekli (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi taşıtların beş yılda bir defa olmak üzere ilk iktisabı (ilk alımı) sırasında engellilik derecesi yüzde 90 veya daha fazla olan malûl ve engelliler ÖTV ödememektedir. Engellilik derecesi yüzde 90’ın altında olanlar ise bizzat kullanmak amacıyla engelliliğine uygun hareket ettirici ‘özel tertibat’ yaptırmak şartıyla araçların ilk iktisabında ÖTV ödememektedir.
*Gümrük Vergisi İndirimi
Engellilerin kullanımına mahsus eşyalar gümrük vergilerinden muaftır.
* Evde Bakım Aylığı
Hastanelerden alınacak Engelli Sağlık Kurulu Raporlarında engel oranı % 50 ve üzeri olup ağır engelli EVET- HAYIR bölümünde EVET ibaresi olması, özürlü kişinin başkasının yardımı ve bakımı olmadan hayatını devam ettiremeyecek düzeyde olması şartlarıyla birlikte yasaya göre uygun şartları taşıyan, hane içinde kişi başına düşen ortalama aylık gelir asgari ücretin üçte ikisinden az olan engelli yakınlarına evde bakım ücreti ödenmektedir.
*EKPSS/Kura ile Atama Hakkı
İki yılda bir yapılan Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı olan EKPSS’ ye her türlü engel grubuna sahip olan engelli bireyler katılabilmekte olup atama sınav ve kura yöntemiyle yapılmaktadır. Lise, ön lisans ve lisans mezunları sınava, ilköğretim ve ortaokul mezunları kuraya katılabilmektedir. Sınava girmiş olanlar tekrar kura için müracaat edemezler.
*Korumalı İşyeri Projeleri
Zihinsel veya ruhsal engelli bireylere istihdam ortamları oluşturulması amacıyla korumalı iş yerlerinde çalışan engellilere ve işverene ücret desteği sağlanmaktadır. Korumalı iş yerleri destek projesi kapsamında hibe desteği almak amacıyla hazırlanacak projeler İŞKUR para cezaları komisyonunca desteklenmektedir. Bu iş yerlerinde çalışan her engelli için 2018 yılı ilk altı aylık dönemde her ay 598 TL ücret desteği T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca işverene sunulmaktadır.
*Engelli Kimlik Kartı Hakkı
Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini yüzde kırk (%40) veya daha yüksek bir oranda kaybeden ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan engelli bireylere engellilere tanınan hak ve hizmetlerden yararlanmada kullanılmak üzere engelli kimlik kart verilmektedir.
*Engelli Park Yeri Kullanım Kartı
Talep halinde, trafik denetleme kuruluşları tarafından engellilere, engellilerin araçları için ayrılmış park yerlerinden istifade etmeleri amacıyla engelli park yeri kullanım kartı verilmektedir.
* Ulaşım İndirimleri Hakkı
% 40 ve üzeri bir oranda engeli bulunanlar Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı tarafından verilen kimlik kartı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından verilen Engelliler için Kimlik Kartı veya nüfus cüzdanlarında özür oranı belirtilmiş nüfus cüzdanlarını görevli personele ibraz etmek suretiyle İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı toplu ulaşım araçlarından ücretsiz faydalanmaktadır.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından verilen Engelliler için Kimlik Kartında “Ağır Engelli” olarak belirtilen ya da “Ulaşımda Refakatçi Hakkı Vardır” ibaresi bulunan engelliler ise kendileriyle birlikte birden fazla olmamak üzere beraber seyahat ettikleri refakatçileri İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı toplu ulaşım araçlarından ücretsiz faydalanmaktadır.
Engelli yolcular, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca verilen, üzerinde “ÜCRETSİZ SEYAHAT KARTI” yazılı Ücretsiz Seyahat Kartlarını veya Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığınca verilen üzerinde “SERBEST” yazılı Özürlü Kimlik Kartını veya Özür durumunu belirtir Nüfus Hüviyet Cüzdanı göstererek, TCDD yolcu trenlerinde ücretsiz seyahat etmektedir.
*Muhtaç Aylığı
% 40 ve üzeri engelli olan muhtaçlara, sosyal güvencesi olmaması, herhangi bir gelir veya aylığı bulunmaması, mahkeme kararı veya kanunla bakım altına alınmamış olması ve gelir getirici taşınır ve taşınmaz malı mevcut olmaması veya olup da bunlardan elde edeceği aylık ortalama gelirinin yönetmelikle belirlenen muhtaç aylığı miktarını geçmemesi şartlarının tamamını sağlamaları halinde muhtaç aylığı bağlanmaktadır.
*Su İndirimi
13 m3 e kadar su kullanımlarında, hanede %40 ve üzeri engelli raporu olanların %50 oranında aylık su faturalarında indirim uygulanmaktadır.
*Müze ve Ören Yerleri İndirim Hakkı
Özel işletilen müze ve tarihi yerler dışındaki müze ve ören yerlerine giriş engellilere ücretsiz olup özellerde indirim hakkı işletmenin inisiyatifindedir.
*Rehabilitasyon Merkezlerinden Yararlanma Hakkı
Engelli bireyler, özel rehabilitasyon kurumlarından ailelerinin sosyal güvencesine bakılmaksızın ücretsiz faydalanabilmektedir.
Bunların dışında Engelli İş Kurma Projeleri, Engelliler için AÖF Harç İndirimi Hakkı Ve Diğer İndirimler ve Haklar bulunmaktadır.
Geçmiş Engelliler Gününüzü Kutlu Olsun!
