Tiroid hastaları nasıl beslenmeli?

Tiroid bezi; boynumuzda adem elması çıkıntısının hemen altında bulunan küçük, kelebek şeklinde bir bezdir. Ağırlığı 30 gramdan az olsa da vücuttaki her dokuyu ve hücreyi etkileyen hormonlar üretir. Tiroid hormonlarının üretimi beyindeki hipotalamus bölgesinde bulunan bir başka hormon olan tiroid serbestleştirici hormon (TRH) tarafından uyarılır. TRH, hipofiz bezindeki tiroid stimule edici hormonu (TSH) aktifler. TSH, tiroid hormonlarının sentezi için görevli olan tirozin peroksidaz (TPO) adi verilen bir enzim aktivitesini tirozin amino asidi ve iyot varlığında uyarır ve sonuçta tiroid hormonları olan T4 ve T3 üretilmiş olur. İnaktif olan T4 hormonu 5 deiyonidaz enzimi ile en çok karaciğer ve böbrek CR olmak üzere vücutta aktif T3’e tiroid reseptörlerine bağlanarak vücutta fizyolojik etkinliğini oluşturur.

Metabolik süreçlerin sorumlusu: Tiroid bezi

Tiroid; zihinsel fonksiyon için çok büyük önem taşır, anne karnında ve doğumdan sonraki ilk birkaç yılda beynin büyüme ve gelişimini sağlar. Tiroid bezi; organizmada büyüme ve gelişme, bilişsel işlevler, vücut ısısı, kalp atim hızı, karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasının düzenlenmesi gibi birçok süreci kontrol eder. Tiroid hormonlar, glikozun yani şekerin hücreler tarafından tutulmasını artırır ve pankreastan insülin salınımını uyarır. Böylece kanda şekerin yükselmesini önler. Bunun yanında bu hormonlar, kemiklerin büyüme ve olgunlaşmasında görev alır. Tiroid bezinden üretilen kalsitonin hormonu, kandan kemiğe kalsiyumun taşınmasını sağlayarak bu etkinliği daha da artırır. Tüm bunlara bakıldığında tiroid bezinin vücutta çok geniş bir etkiye sahip olduğu söylenebilir. Tiroid bezi yavaş çalışırsa kilo kaybı zorlaşır.

Tiroid bezinden üretilen hormonlar, özellikle kilo üzerinde çok etkindir. Tiroid hormonları, vücutta depo yağların yakımını desteklerken protein döngüsünde görevli enzimlerin yapımında rol oynar. Bu hormonlar, ayrıca vücudumuzdaki enerji birimleri diyebileceğimiz mitokondrilerin sayı, hacim ve aktivitesini artırarak hücresel metabolik aktiviteyi hızlandırır.

Bunun yanında mitokondrinin yüzeyindeki ana solunum zincirindeki enzim aktivitelerini artırmada da rol oynayarak vücutta enerji kullanımı ve ısı üretimini destekler. Hipertiroidi hastalarında metabolizma hızı iki katına kadar yükselir, tam tersi eğer ki vücut tiroid hormonunu hiç üretemezse metabolizma yarı yarıya yavaşlar bu da kilo kaybını ciddi düzeyde zora sokar.

Hipotiroid hastaları glutenden kaçınmalı

Tiroid hormonlarının yetersiz üretimine bağlı görünen hipotiroid vakalarının yarısından fazlası, Hashimato tiroidine bağlı oluşmaktadır. Bu hastalarda güçsüzlük, tüm vücutta ödem, unutkanlık, mental fonksiyonlarda azalma, depresyon, kuru, sert ve çabuk dökülen saçlar, bazal metabolizmada azalma, soğuğa duyarlılık, cilt kuruluğu, kilo kazanımı, ses kısıklığı, kabızlık şikayetleri gözlenir.

Hipotiroid riski, kadınlarda erkeklerden 5-8 kat daha fazladır. Hipotiroidinin hem önlenmesinde hem de tedavisinde beslenme anahtar rol oynar. Yapılan bir çalışmada bireyde üç aylık glutensiz diyet uygulamasının kabızlık gibi bağırsak problemlerinin azaldığı ve tiroid işlevinde önemli klinik düzelmeler gözlemlenmiş, hatta glutensiz diyet uygulamasının başlangıcından altı ay sonra tiroid ilaçları bırakılmıştır. Bu nedenle hipotiroid hastalarında alerjik riski düşük olan bir diyetin faydalı olabileceği savunulmaktadır. Eğer hipotiroidi hastası iseniz diyette arpa, yulaf, çavdar tahıllarından yapılan un, ekmek, makarna, bulgur, şehriye, erişte yerine ağırlıklı olarak bu besinlerin glutensiz olanlar kinoa, keten tohumu, siyah pirinç gibi tahıllar tüketmenizin yarar sağlayacağını söyleyebilirim.