Süs bitkiciliğinin önemi günden güne artıyor

Ödemiş ve Bayındır’da önemli çapta yapılan çiçekçilik, yaşanan bazı sorunlara rağmen yine de önemli miktarda istihdam sağlıyor. Süs bitkileri sektöründe son yıllardaki artışın bariz bir şekilde fark edildiğini kaydeden Ödemişli üreticiler, “Ödemiş Belediyesi, Ödemiş Ticaret Borsası ve Ödemiş Ticaret Odası gibi kurumların tanıtımda öncü olmaları konusunda bir adım bekliyoruz. Ödemiş’in bu işi başka yerlerde yapanlardan bir farkı yok. Havzayı kapsayan fuarların artı olacağını düşünüyoruz. Ayrıca bu sektörde ara elaman sıkıntısı yaşanıyor. Çalışmalar, bölgemizde genellikle aile olarak devam ediyor” dediler.

Yapılan yeni mimari uygulamalarda da peyzaj olmazsa olmaz olarak kabul ediliyor. Kentsel dönüşümle kentlerin ve yaşam alanlarının hızla yenilendiği ülkemizde önümüzdeki yıllarda dış mekan süs bitkilerine ve peyzaja verilen önem artacak. Bu alandaki kayıt dışılık, yüzde 50’ye ulaşıyor. Halk arasında hem iç hem de dış mekanlarda kullanılan çiçek ve ağaç tüm yeşilliklere “süs bitkisi” deniliyor. Bu alan fiiliyatta kesme çiçek, iç mekan süs bitkileri, dış mekan süs bitkileri ve doğal çiçek soğanları olarak dört gruba ayrılıyor. Dış mekan süs bitkilerine park ve bahçe düzenlemesinde kullanılan ağaç, ağaççık, sarılıcı, tırmanıcı çim ve yer örtücü bitkiler ve çiçekler giriyor. Bu bitkiler park ve bahçelerde, yol ağaçlandırmalarında, refüjlerde, yeşil veya renkli yaprakları, çiçekleri, meyveleriyle etki yaratıyor.

KDV oranının düşmesi bekleniyor

Türkiye’de kestane, meşe, ıhlamur gibi çok yapraklı ağaçlar, daha çok Bursa-Kestel bölgesinde yetiştiriliyor. İbrili tür denilen selvi türü ağaçlar ise Adapazarı-Sapanca ve Pamukova civarında üretiliyor. Çalı grubu olarak adlandırılan bitkilerin ise Ödemiş ve Yalova’da yaygın olarak yetiştirmesi yapılıyor. Refüj ve kavşaklarda çokça kullanılan çalı grubu bitkileri Samsun, Ordu ve İstanbul’da da üretenler var. Süs bitkileri, lüks tüketim ürünü olarak görülüyor. Bu nedenle KDV’si yüzde 18. KDV’nin yüzde 8’e çekilmesi konusunda talepler var.

İhracat artıyor

Süs bitkilerinde üretici sayısı arttıkça ihracat da artıyor. Türkiye, bu alanda öncelikle kesme çiçek ihraç etmeye başladı. 2012’de 28 milyon dolar kesme çiçek 40 milyon dolar da dış mekan süs bitkisi ihraç etti. Dış mekan süs bitkisi ihracatı, kesme çiçeği ilk olarak 2011’de geçti. Bu geçişte Türkmenistan, Azerbaycan ve Kuzey Irak’ta Türk müteahhitleri tarafından yapılan projelerin etkisi büyük. Türk müteahhitleri Türkiye’de yetiştirilen süs bitkilerini bu yeni mekanlarda kullanmayı tercih ediyor. 2013’te de aynı yönde talep sürüyor. 2014’te süs bitkisi ihracatının kesme çiçek ihracatını ikiye katlaması bekleniyor.

Türkmenistan, Azerbaycan ve Irak’a dış mekan süs bitkisi ihracatımızın daha da artmasını bekliyorum. Türkiye’de inşaat sektörünün gelişimine bağlı olarak iç pazarda da büyüme olacak. Buna bağlı olarak üretimin artması, üretim alanlarının geliştirilmesi gerekiyor. Süs bitkisi üreticileri, bu konuda özel bir teşvik olmamasından yakınıyor. Ziraat Bankası’nın kredileri dışında bu alanda özel bir teşvik daha çok olması bekleniyor.

Kredi ve hibeler

Dış mekan süs bitkilerinin önemli bir bölümü serada yetiştirilmeyi tercih edildiği için seracılıkla ilgili kredi ve hibelerden üreticiler yararlanabiliyor. Ziraat Bankası ile Tarım Kredi Kooperatiflerince yönetmeliklere uygun olarak yetiştiricilik yapan üreticilere 10 milyon TL üst limite kadar cari faiz oranından yüzde 25-50 indirim yapılmak suretiyle kredi kullandırılıyor. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Projesi çerçevesinde alternatif enerji kaynakları (jeotermal, güneş enerjisi) kullanılarak yapılan sera projelerine belirli bir üst limite kadar yüzde 50 hibe desteği sağlanıyor. Aslına bakılırsa önemli teşvikler yok ama bu alana yatırımlar hızlı artıyor.

Süs bitkiciliğinde Ödemiş ve Küçük Menderes’teki bazı üreticiler, teknolojiyi baz alarak daha profesyonel ve sertifikalı üretim yapıp ihtiyaç duyulan bitkileri üretmeliler. Üretimde biraz daha sabırlı olmalı ve daha büyük kuturlu, daha formlu bitkiler yetiştirmeliler. Öyle bitki çeşitleri var ki, peyzaj uygulaması için istenen formu yakalaması 15-20 yılı alıyor.

Başlangıç için 10 dönüm

Dış mekanda saksılı mevsimlik çiçekler de kullanılıyor. Açelya, sardunya, begonya en çok akla gelen dış mekan çiçekleri. 10 dönüm serada yıllık 250 bin saksı üretmek mümkün. Bu üretim sonunda 200-250 bin TL yıllık ciro yapılabileceği hesaplanıyor. Bu işte hem iç hem de dış piyasalarda büyümeye müsait pazarlar söz konusu. Libya’da savaş bitti ve oradan da yeni yeni siparişler gelmeye başladı. Kuzey Irak’a satışlar var. Etrafımızdaki ülkelerde ciddi bir pazar mevcut. Ayrıca Türkiye’de zaten üretim açığı var. Saksılı bitkiler de diğer bitkiler gibi iki şekilde yetiştiriliyor. Ya tohumdan ya çelikten… Çelik, bir anaç bitkiden kırılarak fidelerin yetiştirilmesi anlamına geliyor. Çiçek tohumunda yurtdışına bağımlılığımız olduğunu da belirtelim.

Türkiye’de dış mekan süs bitkilerinin en büyük alıcısı belediyeler. İstanbul ve Ankara Büyükşehir Belediyeleri gibi büyükler dışında yetiştiricilikle uğraşan belediye sayısı fazla değil. Belediyeler, piyasadan aldıkları bitkileri kendi ekiplerine uygulatıyor. Bu ekipler de Park ve Bahçeler Müdürlüğü bünyesinde bulunuyor. Diğer bir deyişle belediyeler, çok fazla dışarıdan peyzaj hizmeti almıyor. Dış mekan süs bitkilerinin tamamlayıcısı olan peyzaj hizmetleri de günden güne önem kazanıyor. Özellikle toplu konutların ve modern binaların kurulmasıyla peyzaj pazarı büyüyor. Peyzaj hizmeti verecek bir şirketin ya bir Peyzaj Mimarları Odası’na kayıtlı bir peyzaj mimarı tarafından kurulması ya da bu şirkette bir peyzaj mimarının çalışması gerekiyor. Artık peyzaj çalışmaları, teknolojinin olanakları kullanılarak yapılıyor. Peyzaj hizmeti verecek şirket, önce hizmetin istendiği alanı ölçüyor; oradaki mevut flora (bitki türü) ile ilgili analizler yapıyor. Alanda suyun bulunup bulunmadığına bakıyor. Alandaki olumlu ve olumsuz özellikler tespit ediliyor. Tasarımcı, kendi fikrini kağıda dökmeden önce mal sahibinin de isteklerini öğreniyor. Bir villa ile bir otelin bahçesinin peyzajında farklı dinamikler ve istekler devreye giriyor. Mal sahibinin tarım alanı isteyip istemediğine kadar tüm veriler dikkate alınıyor. Tüm bu veriler ışığında üç boyutlu illüstrasyon hazırlanıyor. Mal sahibi onaylarsa uygulama aşamasına geçiliyor.

Metrekare başına 3 ila 8 lira

Uygulamada önce zeminin nasıl yapılacağına karar veriliyor. Zeminde çim olup olmayacağı, karo, tahta gibi uygulama malzemelerinin kullanılıp kullanılmayacağı tespit ediliyor. Eğer çim ekimi yapılacaksa ekim fiyatı metrekare başına 3 ila 8 TL arasında değişiyor. Uygulamada kullanılacak ağaç ve çiçeklere göre fiyat çok farklı olabiliyor. Uygulama bedeli belirlenirken zemin ve yapısal uygulamalar, sulama sistemi kurulması, drenaj sistemi uygulaması, aydınlatma sisteminin kurulması, peyzaj donatı elemanları imalatı ve uygulaması, toptan bitki satışı gibi alt hizmetler dikkate alınıyor. Aynı mekan 3 bin TL’ye yapıldığı gibi, 100 bin TL’ye de yapılabilir. Yalnız başına kullanılacak bitkiler bile fiyatı çok etkiliyor. Bir kadife çiçeği 25-50 kuruştan satılırken, altı yıllık bir fenüks tropik ağacının bedeli 300-400 TL’yi bulabiliyor. Peyzaj projelerinde genellikle anahtar teslim fiyat verildiği bildiriliyor.