Propolis

Merhaba, ilk yazımla sizinle birlikteyim. Öncelikle kendimi tanıtmak isterim. Başkent Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü’nden mezun oldum. Burcu Şenol Beslenme ve Diyet Danışmanlığı’nda hizmet vermekteyim. İlk yazımda arıların ürettiği çok değerli bir besinden bahsetmek istedim.

Propolis nedir?

Propolis, bal arılarının bitkilerden toplayarak ürettiği, kovan içi temizlik ve kovan yalıtımında kullanılan doğal bir üründür. Sağlık için tüketilen propolis, çok eski yıllardan beri geleneksel tıpta çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır.

Propolis, reçineli ve mum kıvamında olan, arılar tarafından ağaçların tomurcuk ve kabuklarından toplanan bir maddedir. Rengi ve fiziksel özellikleri kaynağına göre değişmekte ve kovanda arılar tarafından çeşitli amaçlar için kullanılmaktadır. Arı kovanı ve aynı zamanda insan ve hayvan sağlığı için de son derece önem taşımaktadır. Propolis, %50 reçine, %30 bitkisel mumlar, %10 uçucu yağlar, %5 polen, %5 organik bileşikler, mineraller ve vitaminler (B1, B2, B6, C ve E vitaminleri) içerir.

Güçlü antimikrobiyal aktivitesinden dolayı propolis, doğal antibiyotik olarak bilinir. Yapılan birçok araştırma da propolisin yüksek antimikrobiyal etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Propolisin virüsler üzerinde inhibitör etkisi de bulunmuştur.

Propolis;

• Anti-kanser
• Antioksidan
• Kalp ve damar hastalıkları,
• Anestezik
• Cilt hastalıkları ve
• Bağışıklık sistemi üzerinde etkisi vardır.

Propolisi kullanıma teşvik eden en önemli hastalıklardan birisi kanserdir. Bu konu üzerine yapılan çalışmalarda propolisin kanser hücreleriyle savaştığını gözlemlenmiştir.

Anti-kanser etkileri

Propolisin etanol ekstraktının karaciğer ve mesanedeki kanserli hücreleri dönüşüme uğrattığı ve gelişmelerini önlediği bulunmuştur. Bu hücre öldürücü etkiyi sağlayan maddeler, propolisten izole edilen quercetin, kafeik asit ve clerodanediterpenoiddir. Clerodanediterpenoid, tümör hücrelerine karşı seçici bir öldürücü etki gösterir.

Propolisin yumurtalık kanseri hücrelerini ve hücre bölünmesini durdurucu etkileri olduğu bulunmuştur. Ayrıca göğüs, cilt, kolon ve böbrek kanseri hücreleri gibi insan tümör hücre kültürleri üzerinde öldürücü etkisi olduğu tespit edilmiştir. Bu etkileri oluşturan bileşenin kafeik asit fenetil ester olduğu belirlenmiştir.

Propolisten izole edilen Artepillin C, insan mide kanseri hücreleri, insan gırtlak kanseri hücreleri kolon kanseri hücreleri üzerinde hücre öldürücü etki göstermiştir. Kafeik asit esterlerinin tümör oluşumunu kimyasal olarak engellediği görülmüştür. Bu etki, kanserli hücrelerin gelişimini sağlayan genler üzerindeki seçici toksik etki ile gerçekleşmektedir.

Antioksidan etkileri

Propolis içerisinde yoğun olarak bulunan flavanoidler, çok güçlü antioksidanlardır. Antioksidanlar, serbest radikalleri sönümleme özelliğine sahiptirler. Böylece lipidleri korurlar ve C vitamini gibi diğer bileşiklerin oksitlenmesini ve yıkılmasını engellerler.

Kalp-damar etkileri

Yoğunlaştırılmış propolisekstraktının kan basıncını düşürdüğü, sakinleştirici etki yarattığı ve serum glikoz oluşumunu sağladığı bulunmuştur. Propoliste bulunan dihidroflavanoidlerin kılcalları kuvvetlendirdiği ve antihiperlipidemik aktivite oluşturduğu belirlenmiştir. Ayrıca propolisin karaciğeri alkole ve tetraklorüre karşı koruduğu tespit edilmiştir.

Propolisin antikor oluşumunu tetiklediği ortaya konmuştur. Bir ABD-Polonya ortak çalışması sonucunda antikor üreten dalak hücrelerinde kontrol hücrelerine göre üç kat daha fazla antikor üretildiği bulunmuştur. 24 saat sonra enjekte edilen ikinci doz sonrasında etki daha da artmış, fakat daha ileriki dozlarda etki azalmıştır.

Anestezik etkileri

Propolis ve bazı bileşenleri, anestezik etki göstermektedir. Yapılan deneyler sonucunda propolisin kokainden üç kat, prokainden ise 52 kat daha güçlü anestezik etkiye sahip olduğu ortaya konmuştur. Anestezik etkinin propolisteki pinocembrin, pinostrobin ve kafeik asit esterleri sayesinde gerçekleştirildiği belirlenmiştir.

Cilt hastalıklarına etkileri

Propolisin mantar ve athlete’s foot gibi cilt hastalıklarından sorumlu olan maya ve mantarları etkili bir şekilde engellediği belirlenmiştir. Bu organizmalara karşı etki gösteren propolis bileşenleri, flavanoidler ve kafeik asit türevleridir. Bu anestezik etki, propolisin neden yüzyıllardır boğaz ağrısı ve ağız yaralarının tedavisi için kullanıldığını açıklamaktadır. Dişçilik alanında propolisinanestezik malzeme olarak kullanımı, Avrupa’da patentlenmiştir.

Bağışıklık sistemine etkileri

Yapılan deneylerde propolisinimmün tepkiyi tetiklediği belirlenmiştir. Yakın zamanda Japon araştırmacılar, propolisekstraktının insanda, bağışıklık fonksiyonlarına bağlı olarak makrofaj aktivasyonu sağladığını göstermişlerdir. Propolissitokinleri oluşturan bağışıklık hücrelerini aktive eder. Bu sonuçlar, propolisin anti-tümör etkisini açıklamaya büyük ölçüde yardımcı olur.

Propolisin antioksidan ve antimikrobiyal özelliğinden dolayı propolis ve propolisli ürünlerin kontaminasyon ve kısa raf ömürlülüğü gibi problemleri olmamaktadır.

Pazartesilerinizin artık sendromsuz olmasını dileyerek görüşmek üzere.