Dünyada sudan sonra tüketilen ikinci içecek olan çay, pek çok hastalığın görülme sıklığını büyük oranda azaltır ve sağlıklı bir yaşam sürdürülmesine katkıda bulunur. Peki nasıl? Siyah, yeşil ve beyaz çayın sağlık açısından faydalarını, doğru ve lezzetli demleme yöntemlerini, soğuk olarak nasıl sağlıklı bir tüketim alternatif olduğunu bu yazıda öğrenelim.
Çay denince aklımıza neler gelmeli? Dünya çapında üretilen çayların %76’sını siyah çay, %22’sini yeşil çay, kalan %2’sini de beyaz çay ve diğer çaylar oluşturmaktadır. Benzer içeriklerden oluşan siyah çay, yeşil çay ve beyaz çayın aralarındaki temel fark, üretimleri sırasında gerçekleşen değişkenliklerdir.
Çayın sağlığa faydalı etkileri
Siyah Çay: Diğer çay çeşitlerinden farkı, fermente ve oksidasyon sonucu üretilir. Bu işlemlerden geçerken sağlığa yararlı etkilerinde düşüş olmamaktadır. Yapılan çalışmalarda günde iki bardak siyah çay tüketimi ile kolon kanseri görülmesinde %4’lük bir azalma, günde üç bardak siyah çay tüketimi ile kalp krizi görülme sıklığında %11 azalma olduğu rapor edilmiştir. Siyah çay içindeki faydalı bileşiklerin direkt pankreastan salgılanan insüline etkisi olmasa da yüksek kan şekeri seviyelerine önleyici olduğu ve günlük siyah çay tüketiminin kan glikozu düzeyini beklen aralıklarla tutmaya yardımcı olduğu belirtilmiştir.
Yeşil Çay: Siyah çaydan farklı olarak oksidasyona uğramaz. Dolayısıyla içerisindeki faydalı bileşenler, bir miktar daha yüksektir. İçerdiği kafein miktarı da biraz daha düşüktür. Siyah çayda %3-10 arasında bulunan flavonol dediğimiz faydalı bileşenler, yeşil çayda %30 ile %42 arasındadır. Yeşil çay, antimikrobiyal özelliği ile dişlerde tartar ve çürük oluşumuna neden olan bakterilerin aktivitelerine başlamakta ve bunların diş minesine yapışmasını engellemektedir. Bununla birlikte de ağız kokusunun önlenmesine yardımcı olmaktadır. Yeşil çayın düzenli tüketiminin Alzheimer, parkinson gibi sinir sistemi hastalıklarına karşı önleyici etki gösterebileceği belirtilmiştir. Ayrıca düzenli tüketim ile kalp hastalıkları ve kanser riski de azalmaktadır. Siyah çay tüketiminde gözlenebilen demir eksikliğine bağlı kansızlık problemi, günde 3-4 fincan yeşil çay tüketiminde bile gözlenmemektedir.
Beyaz Çay: Çayların en az işlenenidir. Bitkinin toplanıp gölgede kurutulması ile elde edilir. Dolayısıyla yararlı bileşen kaybı da en azdır. Bu da beyaz çayın sağlık açısından en faydalı çaylar arasında yer almasını sağlamaktadır. Beyaz çayın ismi ise çayın üretimde kullanılan açılmamış yaprak tomurcuğunun tüycüklerinden kaynaklanan gümüşi renkten gelir. Beyaz çay, az işlemden sonra içime hazır hale geldiğinden kansere karşı koyma da en güçlü çay çeşididir. İçerisinde dişleri koruyan ve sağlıklı hale getiren florid bileşeni bulunmaktadır. Son yıllarda çayın obezite üzerindeki etkilerinin araştırıldığı çalışmalarda çay tüketimi ile yağların emilimi ve sindirimi arasında ilişki gözlemlenmiştir. Dolayısıyla beyaz çayın obezite üzerine pozitif etkileri bulunmaktadır.
Çayda ne kadar kafein bulunur?
Kafenin orada en yüksek siyah çay alır. Bir fincan siyah çayda yaklaşık 42 mg kafayı bulunur. Yeşil çay, siyah çaydan daha az kafein içerir. Bir fincan yeşil çayla yaklaşık 21 mg kafenin olur. Çaylar içinde en az kafein bulunduran çay beyaz çaydır. Bir fincan ayda yaklaşık 16mg kafein bulunur.
Bu yazı gazetemizin 1 Ekim 2021 tarihli sayısında yayınlanmıştır.
