Bu haftaki yazımda tarafımca bir sistem eleştirisi yapacağım. Umarım az çok siz de bu sistemin eleştirisini yapmışsınızdır, hatta elden ne gelir diyerek buna ses getirmemişsinizdir. Ama unutmayın ki her zaman için farkındalık, farkında olmak en önemlisidir. Farkında olursanız eğer, karşıt düşünceler size hakim olmaz.
Üniformalarımız, kişiliğimizi belirlemektedir. Nasıl mı? En önemli ve yerinde tespit, okul üniformalarıdır. Okul üniformaları, hareketlerin ve iktidarın (siyaset, arkadaş, anne, öğretmen vs.) önemli bir aracıdır. Öncelikle okul formalarının tarihinden kısaca bahsetmek istiyorum. Bildiğiniz üzere ilk önlük, siyah önlüktür. Daha öncesi de vardır ama bizi ilgilendiren siyah önlük ve sonrasıdır. İlk olarak siyah önlük, Ortaçağ Avrupası’nda Cizvit papazlarının açmış olduğu okullardaki öğrencileri diğer okullardaki öğrencilerden ayırmak maksadı ile kullanılmıştır. Bizim ülkemizde ise ilk önlük, Cumhuriyet döneminde İsmet İnönü’nün başbakanlığı döneminde gelmiş olup bizde kullanılış amacı farklı olmakla birlikte dönemin siyasal ve sosyal koşulları baz alındığında fakir ve zengin öğrenci arasındaki farkı kapatmak için kullanılmıştır. Buna müteakiben siyah önlük, öğrencilerin psikolojilerinde bir bulanıklığa yol açtığı sebebiyle mavi önlük uygulamasına geçilmiştir. Daha sonra da serbest kıyafet.
Oysaki genel çerçeveden bakıldığında siyah önlük ve mavi önlük bize der ki; “Sen düşünme, senin yerine ben düşünürüm, sen sadece sana söyleneni yap”. Yani iktidarın önemli aracıdırlar. Aynı önlük, aynı ayakkabı, aynı saç stili, aynı yakalık vs. Öğrenci, bu aynılıklar içinde farklılıkları göremeyecek ve sisteme uyum sağlayacak. İtaat etmeyi öğrenecek ve onu karakteri haline getirecek. Öyle ki okulda öğretmene, müdüre, fabrikada ustabaşına, şirkette müdüre itaat edecek ve üst kişiler için daha kullanışlı hale gelecek. Normal günlük yaşam ritüellerinde de durum böyledir. Aynılıklar değil, farklılıklar bizim için önemlidir ve biz bu sistemin içinde farkında olmadan üniformalar aracılığı ile iktidarın isteğine uyum sağlayacak ve itaat edeceğiz. Oysaki serbest kıyafetin bize söylediği de bunun tam tersidir. Aynı olan hiçbir durum söz konusu değildir. Öğrenci, bireysel düşüncesine sahip ve sürekli sorgulamaya yöneliktir. Öğrenciyi sistem değil, öğrenci kendisini var eder. Evet, “Bu durumda değişen ne?” diyeceksiniz eğitim müfredatı aynı olunca. Ama durum öyle değil. Görsellik ve görünürlük bir süre sonra algımızı, anlamamızı ve düşüncemizi o yöne doğru çekmektedir. Dolayısı ile üniformalar, bizim karakterimizi oluşturur. Farklılık ve farkındalık, her zaman için en önemli değerdir.
