Burun ve göz çevresindeki kemiklerin içinde bulunan boşluklara “sinüs”; bu boşlukların içini döşeyen mukozanın iltihaplanmasına “sinüzit” denir.
İnsanlarda 10-20 civarında büyüklü-küçüklü sinüs bulunur. Her sinüsün tek tek veya gruplar halinde buruna açılan drenaj (boşaltım) kanalları vardır. Bu kanallardan geçen burun mukozası, aynı bir odanın iç sıvası gibi sinüs içini çepeçevre örter. Normal şartlarda, bu mukoza, aynen tükürük veya gözyaşı gibi berrak bir salgı üreterek bu kanallardan burun içine akıtır ve solunum yolunun nemli olmasını sağlar.
Bu durumda sinüzit nasıl oluşur? Akut sinüzit, tipik olarak “viral üst solunum yolları enfeksiyonu” da denen bir “nezle”yi takiben ortaya çıkar. Burun ve sinüs mukozasındaki (özellikle drenaj kanalındaki) şişlik, sinüsten buruna salgı akışını bloke ederek, sinüs içinde göllenmesine ve ikincil bakteri enfeksiyonuna (sinüzite) yol açar. Sinüzitin görülme sıklığı çok fazladır. Nezle oldunuz ve diyelim ki 3-4 gün geçti, temiz ve duru akıntı, sarı ve yeşile döndüğü zaman, başınız da ağrıyorsa, işte sizin nezleniz sinüzite dönüştü bile. Yani hepimiz sık sık sinüzit geçiririz.
Kimler sık sinüzit olur? Eğer, doğuştan gelen burun içi anatomik bir sorununuz varsa, burun kemiğiniz eğriyse, burun içindeki dokular biraz iriyse, yada alerjik bir yapınız varsa, sigara içiyorsanız akut sinüzitlerden birini atlatamayıp, kronik enfeksiyon haline dönebilirsiniz.
Sinüzitin belirtileri nelerdir? Halk arasında bilinenlerin aksine sinüzitlerin çoğunda “başağrısı” olmaz. Akut sinüzit, tipik olarak uzayan bir üst solunum yolu enfeksiyonudur. Bir haftadan fazla devam eden nezlelerin büyük çoğunluğu sinüzittir.
Sinüzit belirtileri, erişkinlerde burun tıkanıklığı, sarı-yeşil burun ve geniz akıntısı, yüz-diş-göz ağrısı ve öksürüktür.
Çocuklarda sinüzit farklı mıdır? Çocuklarda solunum yolu enfeksiyonları erişkinlerden daha sık görüldüğü ve sinüzit belirtileri daha silik seyrettiği için teşhis de daha zordur. Çocuklarda aşağıdaki belirtilerin varlığı sinüziti düşündürmelidir ;
- Soğuk algınlığının 10-14 günden uzun sürmesi
- Koyu ve sarı-yeşil renkte burun akıntısı
- İnatçı ve özellikle gece öksürüğü
- Boğaz ağrısı, kötü ağız kokusu, bulantı, kusma yaratan geniz akıntısı
- Uzun süreli başağrısı
- Huzursuzluk veya halsizlik
- Göz çevresinde şişlik ve renk koyuluğu
Tüm yaş gruplarında, kısmen daha az rastlanan belirtiler, ateş, kırıklık, yorgunluk, ağız kokusu, koku alma duyusunda azalma, boğaz ağrısı, bazen ses kısıklığıdır. Sinüzit seyri sırasında ortaya çıkan alın ve gözde ağrılı şişlikler, çift görme ve genel durum bozukluğu, sinüzit komplikasyonu olabilir.
Tedavide öncelikle hedef, drenajı bozulan sinüste üreyen bakterinin öldürülmesi ve drenajın sağlanarak sinüsün temizlenmesidir. Akut sinüzitlerde, bakteriyi öldürmek için antibiyotik, drenajın sağlanması için ise burun damlaları, ağızdan kullanılan burun açıcı bazı ilaçlar ve burun temizliği yeterli olabilmektedir. Kronik ve tekrarlayan sinüzitlerde, burun içindeki anatomik ve fonksiyonel sorunlara yönelmek gerekebilir. Akut sinüzitlerin büyük çoğunluğu ilaç tedavisine iyi cevap verir. Kronik ve tekrarlayan sinüzitlerin altında yatan neden tam ve doğru olarak saptanmalıdır.
Sık sinüziti olan kişilerin nezle, grip gibi viral hastalıklardan korunmaları ve ayrıca alerjik riniti olanların da allerjileri kontrol altında olmalıdır. Tıbbi tedavinin yanı sıra, evde, buğu-buhar tedavisi, burun damlaları ve tuzlu su ile burun temizliği yapılarak, burnun açık tutulmasına özen gösterilmesi tedavinin başarısını artıracaktır.
Sağlıklı günler dileğiyle…
