Siyasi partiler, demokratik yönetimlerin vazgeçilmez unsurlarıdır. Demokratik yönetimlerin tüm kurum ve kuralları ile işlerlik kazanabilmeleri için siyasi partiler, kendi içinde demokratik usullerle aday belirlemeleri gereklidir.
Günümüzde siyasi partilerin yapıları incelendiğinde delege ve üyelerin özgür iradelerinin çeşitli aşamalardaki seçimlerde sandığa yansıdığını söylemek, ne yazık ki çok zor. Gerek ilçe başkanlığı seçimlerinde gerekse Belediye Meclisi, İl Genel Meclisi, Belediye Başkanı ve milletvekilleri aday tespitlerinde atama yönteminin benimsenmiş olması, hemen her siyasi partide görülmektedir. Kendi bünyesinde seçim yapılmadan gösterilen adayların halkın önünde seçime girmeleri, seçilenlerin tartışılmasını gündeme getirmektedir. Akıllara ister istemez, “Seçildiler mi yoksa seçtirildiler mi?” soruları gelmektedir.
Parti tabanının iradesini yansıtmayan adaylık sistemi; çoğulcu, demokratik, parlamenter sisteme uygun bir yöntem değildir. Özellikle milletvekili seçimlerinde adaya mı oy veriyoruz yoksa partiye mi? Ön seçim yoksa tercihli oy sistemi de uygulanmaya konularak seçmenin iradesi sandığa yansıtılmalıdır. Seçmenlerin partilerin önlerine koydukları kişileri zorunlu olarak seçmek yerine kendilerini temsil edecek adayları tercihli oy sistemi ile seçebilmeleri mümkün olmalıdır.
Ben de 1987 Seçimleri’nde milletvekili adayı olarak bu süreci yakinen yaşadım. Atama olmadı, geniş kapsamlı ön seçim de olmadı ama Demokratik Sol Parti’nin (DSP) ilçe yöneticilerinin oyları ile sıralamaya girerek üçüncü sırada yer aldım ancak Türkiye genelinde bir partinin milletvekili çıkarabilmesi için geçerli oyların en az %10’unu almak gibi antidemokratik bir seçim sistemine takılarak (Partim %9.5 oy aldı) meclise milletvekili gönderemedik. Seçmenlerin yüzde dokuz buçuğunun tercihinin çöpe atılarak kazanılan milletvekilliklerinin hak etmedikleri halde başka partilerce paylaşılması, akla mantığa uygun olmadığı gibi çağdaş demokrasilere de tezat teşkil etmektedir.
Sonuç olarak bu yöntemle seçilenler, ne parti örgütlerine ne de seçildiği yöredeki seçmenlere karşı kendilerini sorumlu görmektedir. Halkın istek ve dileklerini yakından takip etme zahmetine ne yazık ki katlanamamaktadırlar. Oysa seçilenlerin devletle millet arasında köprü vazifesi görmeleri gerekmektedir. Önümüzdeki dönem seçimlerde partilerin üye bazında “ön seçim” yapmaları, çok yararlı olacaktır.
Bu yazı gazetemizin 16 Eylül 2020 tarihli sayısında yayınlanmıştır.
