Miras bırakanın vefatı durumunda, mirasçıların miras üzerinde hangi oranda hak sahibi olduklarının saptanması için Sulh Hukuk Mahkemeleri veya noterlikçe düzenlenen belgeye mirasçılık belgesi denmektedir. Veraset belgesi de denilen bu belge, mahkeme tarafından verildiği takdirde Veraset İlamı olarak da adlandırılır.
Mirasçılık belgesi verilmesinin yargılamayı gerektirmesi, nüfus kayıtlarının mirasçılık belgesi verilmesi konusunda yeterli olmaması veya bu belgenin yabancılar tarafından talep edilmesi durumlarında yalnızca Sulh Hukuk Mahkemesi vasıtasıyla çıkarılabilen bu belge, bu durumlar dışında hem noter hem de Sulh Hukuk Mahkemesi vasıtasıyla çıkarılabilir.
Belgenin düzenlenmesi için tek bir mirasçının dahi başvurusu yeterli olup bütün mirasçıların birlikte hareket etmesine lüzum yoktur. Mirasçılık belgesinin mahkemeden talep edilmesi halinde dava hasımsız olarak açılır ve mahkeme genelde duruşmasız olarak veraset ilamı düzenler. Uygulamada sürecin daha hızlı işlemesi bakımından, veraset ilamına ilişkin açılacak davalar, murisin son ikametgâh adresinin bulunduğu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesi’nde açılır. Başvuru neticesinde verilen mahkeme kararı, murisin bütün yasal ve atanmış mirasçıları hakkında hukuki sonuç doğurur.
Mirasçılık Belgesi / Veraset İlamı; mirasçıların mirasçılık hakları hususunda kesin nitelik taşımamakla birlikte, aksi ispat edilinceye kadar adına düzenlenmiş bulunan şahıs veya şahısların mirasçılığı lehine bir karine oluşturur. Herhangi bir itiraz davası açılmaması halinde mirasçılık belgesi içerisinde belirtilen kişilerin mirasçı olduğu kabul edilir ve miras paylaşımı bu şekilde yapılır. Mirasçılık belgesine karşı açılacak davaların da Sulh Hukuk Mahkemesinde açılması gerekmekte olup kanun koyucu herhangi bir zamanaşımı süresi öngörmemiştir.
Mirasçılık belgesi talep etmek için yasal mirasçı (Miras bırakanın sağ kalan eşi, üst soyu ve alt soyudur. ) olmaya lüzum yoktur. Miras bırakan tarafından düzenlenen bir ölüme bağlı tasarruf (Vasiyetname, miras sözleşmesi yahut ölünceye kadar bakma sözleşmesi ölüme bağlı tasarruflardır.) ile miras üzerinde hak sahibi olan atanmış mirasçılar da hak sahipliklerini öğrendikleri tarihten itibaren 1 ay içerisinde haklarına itiraz edilmemiş olması şartıyla veraset ilamı talep edebilirler. Yasal mirasçıların veraset ilamını almaları için kimlik ibraz etmeleri yeterli iken atanmış mirasçılar bu haklarını noter veya mahkeme huzurunda ölüme bağlı tasarrufla ispat etmelidirler.
Veraset ilamının çıkarılmasının ardından bu ilam veya belgeye ilişkin vergisel yükümlülüklerin yerine getirilmesine özen gösterilmelidir.
Küçük bir dipnot olarak da kaybolan veraset ilamlarını tekrar çıkarmak için, daha önce hangi mahkemeden ilam çıkarıldı ise yine aynı mahkemeye başvuruda bulunulması gerektiğini belirtmekte fayda vardır.
