Yüksek Mimar MUALLA AKGÜN
Ekim ayının ilk haftası Konut Günü, Uluslararası Mimarlar Birliği (UIA) tarafından Dünya Mimarlık Günü ilan edilmiş ve DÜNYA MİMARLIK GÜNÜ olarak kutlanmaktadır. Bu yıl için belirlenen “Sağlıklı Bir Dünya İçin Temiz Çevre” teması etrafında Dünya Mimarlık Günümüz kutlu olsun.
Türkiye’nin Kültür Mirası 100 MİMARİ ŞAHESER
İzmir’in Selçuk ilçesindeki ikinci eseri tanıtıyorum.
Plan şeması ve süslemeleriyle Osmanlı mimarlığına beylikler döneminden eşsiz bir katkı sağlayan SELÇUK İSABEY CAMİİ, İzmir’in Selçuk (AYASULUK) ilçesinde Ayasuluk Kalesi ile Aziz Ioannes Kilisesi arasında yükseliyor. Çevresindeki güçlü mimari yapılarla yarışacak bir anıt-yapı olan cami, plan şemasıyla Şam’daki Emeviye Camii‘ni çağrıştırırken taç kapı ve pencerelerinde görülen renkli taş süslemeler, Zengi ve Memluk etkileri taşıyor. Üç taraflı revaklı avlusu, Osmanlı öncesi dönemde görülen ilk örneklerden olan İsabey Camii, iki minaresiyle beylikler döneminde az görülen bir emsal.
1375 yılında Aydınoğlu İsa Bey (öl.1391) adına inşa edilen yapının mimarı ALİ BİN MÜŞEYMEŞ ed-Dımişki’nin binadaki doğulu referansları esas olarak bu kentten taşıdığı düşünülüyor. Selçuk’a hakim tepenin yamacındaki yükselen cami, enine iki sahınlı ibadet mekanı ve kuzeyindeki enine dikdörtgen planlı avludan oluşuyor. Avluya doğu, batı ve kuzey cephelerinde bulunan üç taç kapıyla ulaşılıyor. Doğu ve batıdaki kapılar üzerinde yükselen iki minareden günümüze yalnızca batıdaki gelmiş. Enine dikdörtgen planlı ibadet mekanında mihrap duvarına paralel uzanan bir sahınla kesiliyor. Yan sahınlar ahşap kırma çatıyla, çapraz sahın ise iki kubbeyle örtülü.
Kuzey, güney ve doğu cepheleri kesme taş, kireçtaşı ve devşirme malzemeyle inşa edilen fazla özenli olmayan duvarlara sahip olan yapının mermer kaplı batı cephesi gerek tasarım, gerek işçilik, gerekse malzemesiyle anıtsal bir görünümde.
Selçuk, Osmanlı yönetimine girdikten sonra önemini yitirince cami de kaderine terk edildi. Zamanla harap olan yapı, 19. yüzyıl sonunda bir süre kervansaray olarak kullanıldı, güney duvarındaki mihrap sökülerek yerine bir kapı açıldı. Daha sonra parçalanan mihrabın üst kısmı, İzmir Kestanepazarı Camii’ne götürülerek oradaki mihrabın üzerine yerleştirildi.
1934’te ve 1998’de restorasyon geçiren İSABEY Camii, son olarak 2005’te restore edildi ama bu çalışmalar, yanlış uygulama tartışmalarına yol açtı. Cami, günümüzde ibadete ve ziyarete açık kalarak hizmet vermeği sürdürmektedir.
Kaynak: NTV Yayınları (Meltem Cansever)
