Saygıdeğer okurlarım; geçen hafta cuma günü merkez üssü Sisam Adası açıkları olan 7.0 büyüklüğündeki deprem, bütün İzmirlileri korkuttu. Maalesef Bayraklı ve Bornova’da 17 bina çöktü ve birçok bina oturulamaz hale geldi, 114 vatandaşımızın enkaz altında kalarak hayatını kaybetti, yüzlercesi yaralandı ve çok sayıda vatandaşımız evsiz kaldı. Ayrıca Seferihisar kıyılarında meydana gelen tsunami, büyük maddi hasara yol açtı. Yazımıza başlamadan önce vefat eden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, yakınlarına başsağlığı diliyor ve bütün İzmirlilere geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum.
Öncelikle kabul etmemiz gereken gerçek şu; bu deprem sürpriz değildir. Bu deprem, ilk değil ve son da olmayacaktır. Üzerinde yaşadığımız Anadolu Yarımadası’nın jeolojik oluşumu dolayısıyla kırılma ve yanal atım fayların bolca bulunduğu ülkemiz, anbean patlamaya hazır bir bomba gibidir. Özellikle Ege Bölgesi, dünyanın en aktif jeolojik arazilerinden biri kabul edilmekte olup tarihte bundan daha yıkıcı depremlere de tanık olmuştur. Şimdi bu depremlere bir göz atalım.
M.Ö. 26 Depremi: Kayda geçirilen bu ilk deprem, 7.0 büyüklüğündeydi. Gece meydana gelen depremde İzmir başta olmak üzere dönemin en büyük şehri Efes ve daha birçok şehir yıkıldı.
M.S. 17 Depremi: 7.0 büyüklüğündeki depremde Efes dahil 13 İyon kenti harabeye dönmüştür.
178 Depremi: 6.5 büyüklüğündeki depremde İzmir büyük hasar gördü. Yerde yarıkların açıldığı ve insanların bu yarıklardan düşerek kaybolduğu söylenir. Dio Cassius’a göre dönemin Roma imparatoru Marcus Aurelius, depremde zarar gören İzmir için bağışta bulunmuştur.
688 Depremi: 6.5 büyüklüğünde olduğu tahmin edilen depremde 20 bin kişi yaşamını yitirmiştir.
Osmanlılar zamanında İzmir, büyüyen ve göç alan bir liman kenti olmuştu. 19. yüzyılda Sanayi Devrimi sonrasında gelişen kentte birçok etnik gruptan insan yaşamakta, ayrıca Avrupa kökenli tüccarlar da ikamet etmekteydi. Bu dönemde kayıtların daha sıkı tutulması ve bilimsel araştırmaların artmasıyla depremlerin sıklığını daha iyi biliyoruz. Yalnız 16. ve 17. yüzyıllarda 17 deprem yaşanmıştır.
10 Temmuz 1688 Depremi: 20-30 saniye süren deprem, 6.8 büyüklüğündeydi. Deprem, İzmir’in dörtte üçünü harabeye çevirmiş; çok sayıda kilise, cami, iş hanı, kamu binası hasar görmüştür. Merkez üssü Sancak Kalesi civarı olan depremin artçılarının aylarca devam ettiği ve Manisa’da da yıkıma sebep olduğu bilinmektedir. Fransızların yaptığı araştırmaya göre 16 bin kişi hayatını kaybetmiştir.
4 Nisan 1739 Depremi: 6.8 büyüklüğündeki depremde İzmir’de 80 kişi yaşamını yitirmiştir. Eski Foça’nın büyük kısmı yıkılmış, Foça Kalesi harabeye dönmüştür.
31 Mart 1928 Torbalı Depremi: Cumhuriyet tarihinin ilk büyük depremidir. 6.5 büyüklüğündeki depremde 16 kişi öldü, 50’den fazla kişi yaralandı. Çok sayıda iş yeri ve ev hasar gördü. Depremin İzmir merkezindeki etkisi de korkunçtu. Alsancak ve Konak’ta kordon, 10 metre yarılmış ve kopan kısım suya yatmıştır. Cumhurbaşkanı Atatürk, depremzedeler için 10 bin lira bağışlamıştır.
Görüldüğü üzere İzmir ve çevresi tarih boyunca pek çok yıkıcı deprem yaşamış, şehir defalarca kez yıkılmıştır. Lakin burada kendimize sormamız gereken soru şudur: Binlerce yıllık deprem geçmişi olan bir şehirde günümüzdeki imkanlara rağmen neden hala kayıplar bu kadar yüksek? Niçin göz göre
göre hala insanlar enkaz altında can veriyor? Elimizdeki teknolojiyle övündüğümüz kadar neden daha dayanıklı binalar yapmak ya da mevcut binaların sağlamlığını denetlemek işimize gelmiyor?
Türkiye’nin deprem gerçeğiyle yaşamaya alışması için daha bilinçli yönetim, bilinçli halk ve bunların ortak gayreti büyük önem taşıyor. Umarız ki bir an önce birileri harekete geçer ve ulusal bir kampanyayla bu işin üzerine gidilir.
