Her yıl 4-10 Mayıs, İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası olarak kutlanıyor. Bu hafta, sağlıklı kazasız çalışma yaşamı için gerekenlerin tartışılıp gündeme getirilmesi adına iyi bir fırsat olarak değerlendirilmelidir.
Yaygın olarak 2013 den bu yana çalışanlarımız yeni bir kavramla karşılaştı. Kurumsal nitelikli büyük işletmeler, bu konuda çok önceleri başlangıç yapmış olsa da 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 30 Haziran 2012’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesinden sonra sistem, kademeli olarak işyerlerini kapsamı içine almayı sürdürüyor. Özellikle 2014 Ocak’tan bu yana iş sağlığı ve güvenliği çalışmaları; Tehlikeli, Çok Tehlikeli ve 50’den fazla çalışanı olan Az Tehlikeli işyerlerinde sistemli olarak başladı. 1 Temmuz 2017’den sonra bir sigortalı çalışanı olan tüm işyerleri bile bu çalışmaların içinde yer almış olacak.
Sektörlerin barındırdığı tehlike ve risklere göre işyerleri Az Tehlikeli, Tehlikeli, Çok Tehlikeli olmak üzere üç gruba ayrıldı. Kazaların çokça yaşandığı madenler, inşaatlar gibi iş yerleri Çok Tehlikeli, imalat sektörünün içinde olduğu yerler Tehlikeli, hizmet sektörü gibi iş yerleriyse Az Tehlikeli grupta yer aldı.
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu; işverenleri işyerlerinde her türlü önlemi almak, araç gereç ve teçhizatı yeterli miktarda ve kalitede sağlamak, çalışanlarını mesleki riskler konusunda uyarıp önlem almak, kanuni hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyumu denetlemek, uygunsuzlukların giderilmesini sağlamak gibi çalışanlarına karşı yüklediği sorumlulukla iş sağlığı ve güvenliğinin eksiksiz sağlanmasını hedeflemiştir. Kısaca kanunun amacı, sağlıklı ve güvenli çalışma ortamlarının sağlanması ve mevcut şartların iyileştirilmesidir.
Burada iş sağlığı ve güvenliği kavramına yakından bakacak olursak; iş kazalarının neden olduğu kayıpları en aza indirebilmek amacıyla yapılan, çalışanların işletme ve üretimin her türlü tehlikelerinden, zararlarından korunmasını hedefleyen bilimsel araştırma ve çalışmalardır. Bu çalışmaların başarıya ulaşması, öncelikle küçük yaşlarda ailede başlayıp okulda ve çalışma yaşamında sürdürülebilir bir iş sağlığı ve güvenliği sistemlerinin oluşturulup uygulanmasıyla gerçekleşir. Bunun temeli, iş güvenliği kültürü oluşmasında yatmaktadır. Yasanın hayata geçmesi ve yasanın kalıcılığı çalışma yaşamındaki iyileştirmeler ancak bir güvenlik kültürü ile mümkün olur. Güvenlik kültürünü içselleştirilmiş ve yaşam biçimi haline getirilmiş bilgi oluşturur. Ancak iş güvenliğinde “Sakınan göze çöp batar”, “Sen ne yaparsan yap her şey olacağına varır“ anlayışı gibi kadercilik ya da “Acı patlıcana kırağı çalmaz”, “20 yıldır ben bu işi böyle yapıyorum bana bir şey olmaz“ vb. yaklaşımlar en büyük güvensizliği oluşturmaktadır. Bu nedenledir ki iş kazalarında Avrupa’da birinci, dünyada üçüncü sıradayız. Bu nedenledir ki ülkemizde 2014’te 1886, 2015’te 1730, 2016’da 1970 çalışan iş kazalarında yaşamlarını yitirmişlerdir. 2017’nin ilk üç ayında ise 441 çalışan yaşamlarını yitirdi. Güvenli bir ortamda çalışmak her çalışanın hakkı olduğu kadar her çalışanın da bu tablodan ders çıkarması gerekir. Zira iş kazalarının %88’i güvensiz davranışlardan oluşur. Mesleki körlük, aşırı güven, eğitim eksikliği, yorgunluk, iş tatminsizliği, işini beğenmeme, iş yerini sahiplenmeme gibi durumlar sonucu bilinçsiz, dikkatsiz, kural tanımaz, disiplinsiz çalışma bu tablonun habercisidir. Bir çalışanın yaşamını yitirmesi, yaralanması hem işletme açısından hem de çalışan açısından maddi manevi üzüntü yaşanmasına neden olduğu kadar toplumsal kayıplara neden olacaktır. İşletmeninde bu unsurları göz önüne alarak gerekli önlemleri alıp sorumluluk bilinciyle hareket etmesi sıfır iş kazası hedefine ulaşmayı sağlayacaktır.
5-10 Mayıs, mesleki kaza ve hastalıkların çalışma yaşamında önlenebilmesi için tüm kamuoyunda farkındalık yaratmayı amaçlayan İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası. Bu hafta boyunca yapılacak etkinliklerin tüm sektörlerde iş güvenliği ve sağlığını geliştirmeye yönelik çabalara ivme kazandırması dileklerimle tüm işveren ve çalışanlarımızın haftaları kutlu olsun.
