Kurban Bayramının etkisiyle Covid maalesef yeniden arttı. Birçok kişi yeniden aşılanmayı seçerken, kimileri de “olmalı mı, olmamalı mı?” veya “Hangisini olmalı?” diye soruyor. Aşı konusundaki son bilgileri aşağıda paylaştım.
Hala covid-19 diyoruz ama virüs o kadar mutasyona uğrayıp, değişti ve evcilleşti ki artık karşımızda yepyeni bir virüs var. İlk virüs Covid-19 idi, Omicron varyantına Covid-21 olarak isimlendirildi ve şimdi yeni BA.4 ve BA.5 alt varyantlarını belki Kovid-22 olarak adlandırmak daha doğru olabilir. Türkiye’de BA.5 alt varyantı %60-90 arasında ve son zamanlarda laboratuvara giden örneklerin yaklaşık yarısı pozitif çıkıyor.
Bugünlerde yaşadığımız yeni salgının kaynağı BA.5’in klinik olarak kötü ve iyi tarafları var. Kötü yönü şu; bulaştırıcılık düzeyi daha da yükseldi ve aşılara direnç arttı yani aşılı kişiler de hasta oluyor. Yaz koşulları nedeniyle, aşı, maske, mesafe dinlemeden bulaş artıyor ve hastalık hızla yayılıyor. Hastalığın iyi tarafı ise klinik tablonun hafif ve kısa sürmesi, ağır hastalık tablosunun daha az insanda ortaya çıkmasıdır.
Bulgular neler? Varyant BA.5’in yol açtığı enfeksiyon bulguları genellikle 38-38,5 civarı ateş, boğaz, kas ağrısı, şiddetli baş ağrısı, konsantrasyon güçlüğü ve yoğun halsizlik olabilir.
Ne zaman test yaptırayım? Bugünlerde grip geçiren ve bu tipik bulguları gösteren hastaların ilk günkü PCR veya hızlı tanı testleri negatif olsa bile Covid olarak kabul edilmeleri gerekir. Test negatif çıksa bile 1-3 gün içinde tekrar test yapılmalıdır. Hızlı tanı testleri bu konuda çok başarılı sonuç vermektedir. Tanıdaki sorunları hastane ortamına girmeden çözen iyi hızlı tanı testleri, çok pratik ve yararlıdır.
Ne zaman aşı yaptırayım? Bu dönemde hepimiz biraz çelişki yaşıyoruz… Virüs çok daha bulaşıcı, aşılar daha az etkili. Ancak yaz döneminin etkisiyle birlikte ve uzun pandemi günlerinden sonra maalesef artık son derece özgürüz; ne maske ne de mesafe kalmadı . Böyle olunca ‘Sürü bağışıklığı’ yolunda sanırım hızla ilerliyoruz. Mevcut aşıların BA.5 alt varyantına etkisi kısıtlı olduğundan, aslında bu dönemde maske ve mesafeye uymak daha önemli. Kapalı alanlarda ve taşıtlarda maske kullanmakta, risk arttığında ikinci maskeyi takmakta yarar var.
Diğer taraftan iyi haber şu, araştırmalar, aşıların enfeksiyon gelişimini önleyemese bile, enfeksiyonunun daha da hafif geçmesini sağladığını gösteriyor. Elimizdeki aşılardan alman aşısı BioNTech’in, Turcovac ve Sinovac’a oranla koruyuculuğunun daha fazla ve uzun süreli olsa da ciddi yan etkileri olduğunu biliyoruz. Ayrıca yapılan çalışmalarda Omicron varyantına karşı koruyucu, en başarılı aşılama şeması 3 doz BioNTech olarak bulundu. Sonuç olarak hedefiniz yüksek koruyucuk ise BioNTech, az yan etki ise Sinovac veya Turcovac tercih etmenizi önerilebilirim. Pandemi döneminin verdiği tecrübe ile tıp camiasında genel kabul gören görüş şudur; Otoimmun hastalığı olanlarda Sinovac, bağışıklığı baskılanmış hastalarda BioNTech tercih edilmelidir.
Bunların dışında tam aşılı olmayanların aşılarını tamamlamaları gerek. 60 yaşın üzerindekiler ve riskli hastalar başta olmak üzere, son 6 ayda enfeksiyon geçirmeyenlerin veya tekrar doz uygulamayanların aşılanmalarında yarar var.
50 yaşın altındaki risk taşımayanların ve hastalığı geçirip de üstüne 3 doz aşı yapılmış olanların yeni çıkacak daha etkin aşıyı beklemeleri de mantıklı bir yaklaşım olabilir.
Sağlıkla ve huzurla kalın…
