Hiç düşündünüz mü neden ilk bankamız, devlet destekli kuruldu? Neden batmak üzere olan bankalar, devlet tarafından kurtarılır? Halkın genel olarak borçlu kaldığı, kaba bir tabirle modern tefeci olarak tanımlanan bu kurumlar, ekonomi açısından ne ifade eder?
Bu kadar çok sorunun tek cevabı, piyasadaki devamlılığı gerekli nakit akışıdır. Belki bankacılık konusu bir lisans programı olacak kadar geniş olmayabilir fakat rahatlıkla birkaç kitaplık yer kaplayabilir.
Bankaları bu kadar önemli yapan ve Tanzimat Dönemi’nde Ziraat Bankası ile topraklarımızda da kullanılabilir vaziyete getiren şey, aslında ekonomik bir fikir veya inovasyondan başka bir şey değildir. Para kullanımı yaygınlaştıktan sonra ortaya çıkan ilk yenilik, paranın da bir mal gibi kiralanabilmesidir. Gayet makul olan bu fikir, para üzerinden para kazanma gibi bir oyun değiştirici yenilik getirdiği için kısa sürede hukuki düzenlemelerin ilgisini de üzerine çekmiştir. Birine 10 lira verip bir hafta sonra onu 100 lira olarak alabilirsiniz. Alamayabilirsiniz de… Fakat devlet büyükleri, bu noktadaki sorunu alışverişin engellenmesi gibi yapıcı olmayan bir müdahale ile çözmek yerine düzenlemeler ve kurallar ile çözerler. Karşımıza artık resmiyet rozeti takmış bir para takas kurumu ortaya çıkar. Artık yeni bir telefon almak için yeterli paranız yoksa bu, sizin yeni bir telefon alamayacağınız anlamına gelmez. İşte günümüz ekonomi dizaynının mihenk taşı olan bu durum, en nihayetinde telefonu alacak veya satacak olanlar için etkisini gösterecektir. Basit tabirle açıklayalım; bankalar önemlidir çünkü siz patrondan maaşınızı alamadınız diye köşenizdeki bakkalın da ürün satamaması durumuna engel olur. Dolayısıyla ekonominin zincirlerini birbirinden ayırır.
Peki bankaların batması ne anlama gelir? İşte orası, tam bir zincirleme trafik kazası… Şimdi diğer bir açıdan konuya yaklaşalım. Bankayı kullanan herhangi biri için bu durum karlı mı zararlı mı? Veya bankayı kullanmasa bile içinde bulunduğu ekonomi sistemi dolayısıyla bir fayda veya zarar görüyor mu? Açıkçası her yenilik gibi bu durum da içinde hem olumlu hem olumsuz sonuçları barındırıp kullanıcılara yeni bir oyun alanı açıyor. Siz bir ev alacaksınız ve bunun için 60 ay para biriktirmeniz gerekecek. Banka sayesinde şimdiden evde oturmaya başlayıp 70 ay para biriktirirsiniz. Enflasyonla paranın değer kaybedeceğini, hiçbir şey elde etmeden düzenli olarak kenara bir şey koymanın psikolojik olarak zorluğunu hesaba katarsak banka sizin avantajınıza olabilir. Tabii ki bir yere kadar. Hemen bankacılık konusunda yüksek lisans yapıp enflasyon vb. faktörleri hesaplayarak bankalardan maksimum faydayı elde edecek şansımız olmayabilir. Önemli değil, iki temel noktaya bakıp bu sorunu çözelim. Birincisi, eğer bu konu hakkında bilgi sahibi olursanız büyük ihtimalle bankalar sayesinde yakalayabileceğiniz birçok avantaj var. Konuya pozitif ve özgüvenli yaklaşmak önemlidir. İkincisi ise bilgi sahibi olana kadar kredi hesaplarınızı yönetirken kendinize hava boşluğu yaratın. Sular çok yükselirse bir yerden nefes almak gerek.
Evet, artık lezzetli bir kek yapabiliriz. Önümüzdeki sene tahmini gelirlerinize ve karşıladığınız takdirde herhangi bir şekilde yoksulluk hissetmeyeceğinizi düşündüğünüz temel yaşam giderlerinize bir göz attınız. Umuyoruz ki bilançonuz artıda çıktı. Şimdi kalan parayla yapabileceğiniz şeyler; telefonunuzu yenilemek, bir parfüm veya saat almak belki de bir yurt dışı tatili olabilir. Size önerim, bir senelik gelir gider farkınızın %50’sini geçmeyecek şekilde borçlanmanız. Basit bir hesapla gelecek sene cebinizde 10 bin lira birikeceğini düşünüyorsanız 5 bin liralık harcamanızı yaptıktan sonra taksit seçeneğine elveda demelisiniz. Bu oran, sizin için %20 de olabilir %80 de. Ancak burada dikkat edilmesi gereken konu, stres faktörü. Unutmayın ki herhangi bir ekonomik aksilikle karşılaştığınızda veya karşılaşma beklentisine kapıldığınızda düşeceğiniz stres, size mutsuzluk getirecektir ve mutsuzluk, oldukça maliyetlidir. “Ben zaten kendime hakim olabilen bilinçli bir tüketiciyim ve bankalar yüzünden kazandığımdan çoğunu harcamam” diyorsanız size tavsiyem şu olur; Yatırım yapın. Bankalar, tam da bunun için yaratılmıştır. Bir maldan 100 tane aldığınız zaman bankanın size uyguladığı faizden daha fazla değer kazanacağına inandığınız mallara yatırım yaparak kendinize bambaşka bir yol çizebilirsiniz. Satamasanız da en azından elinizde bir şeyler olur.
