Sporun farklı dallarını benimser ve yaşam tarzımıza, yaşam saatlerimize göre yapmaya çalışırız. Peki, astım hastalığı olanlar spor yapmalı mıdır? Ya da spor yaparken nelere dikkat etmelidir?
Sağlıklı yaşamın en önemli koşullarından biri olan düzenli egzersizlerdir. Ancak egzersizler astım ataklarını tetikleyebilir. Ancak astımın kontrol altına alınması ve düzenli takiplerle birlikte egzersiz yapılması, astım hastalarının yaşam kalitesine olumlu yönde etki de edebiliyor. Astım doğru tanı ve tedavi yöntemleri ile birlikte kontrol altında değilse en küçük bir efor bile ciddi nefes darlığı problemleri ortaya çıkarabilir. Hatta pek çok astım vakasında en çok şikayet efora bağlı olarak gelişir. Astım hastaları egzersiz sırasında ve sonrasında öksürük, göğüste sıkışma ve ağrı, nefes alıp verirken göğüsten ıslık sesi gibi sesler ile hırıltı duyulması, nefes darlığı, nefes nefese kalıp karşısındakilerle konuşamama ve nefesinin yetmemesi gibi yakınmalar hissedilebilir. Ancak uzman kontrolünde yapılan uygun egzersizler hastalığın olumsuz etkilerini ortadan kaldırmaktadır.
Bu şikayetler genellikle egzersizden 10-15 dakika sonra kendini gösterir; ancak ağır egzersizlerde hemen görülebilir. Bazen saatler sonra şikayetler tekrarlayabilir. Bu durum yapılan sporun süresi, ağırlığı ve yapıldığı yere göre değişir. Örneğin hava kirliliğinin yoğun olduğu bir yerde ve saatte, açık havada futbol oynandığı takdirde, uzun süre tempolu yüzüldüğünde, uzun mesafeli koşu yapıldığında yakınmalar daha yoğun ve uzun süreli olacaktır.
Spor yapılan mekan ve ortam astım hastaları açısından çok önemli belirleyici faktörlerdendir. Dış ortamın ısı ve nem oranları, hava kirliliğinin derecesi, polen varlığı veya örneğin havuzlardaki kimyasal madde kokuları astım ataklarını tetikleyebilir.
Astım hastalarının egzersiz yapmak için alması gereken önlemler vardır. Egzersiz sırasında astımı tetikleyen faktörleri belirlenmeli, egzersizden önce astım ilacı alınmalı, egzersizden önce ısınma hareketleri yapılmalı, egzersizden sonra soğuma egzersizleri yapılmalıdır. Astımı tetikleyen faktör soğuk hava ise ağız ve burun bir maske ile kapatılabilir ve mümkünse burundan nefes alınması gerekir.
Polen ve küfün yoğun olduğu saatler öğrenilip o saatlerde spor yapılmamalıdır. Hava kirliliği genellikle öğleden sonra ve akşam saatlerinde daha fazla olur. Yazın ozon kışın ise karbon monoksit riskli olabilir. Bu maddelerin oranının yüksek olduğu saatlerde spor yapmaktan kaçınmakta yarar vardır.
Egzersiz öncesi kullanılan ilaçlar, hava yollarının etrafını saran kasları gevşetip daralmış olan hava yollarını genişleterek hastanın rahat nefes alıp vermesini sağlayan ilaçlardır. Bunlar hastalığı tedavi etmez ancak hastanın rahat nefes almasını sağlar. İlaçlar egzersiz sırasında ve egzersizden sonra da alınabilir. Uzun etkili olan tercih edilecekse de egzersizden 1 saat önce alınmalıdır.
Astım nedeni ile hareketsiz kalmak, kilo alımına ve şikayetlerin artmasına yol açıyor. Egzersiz öncesinde 5-10 dakika hafif yürüyüşle başlayıp tempoyu artırarak yapılan ısınma ve egzersiz sonrasında aynı işlemin soğuma egzersizleri şeklinde yapılması astım belirtilerini önleyecektir. Egzersiz sırasında astım şikayetleri ortaya çıkarsa kişi tempoyu azaltıp egzersiz öncesinde almış olsa dahi hızlı etki gösteren nefes yoluyla aldığı ilacı tekrar alabilir. Yakınmalar artıyor ve gerilemiyorsa doktor ile görüşülmelidir. Astım nedeni ile egzersiz yapmamak, hareketsiz bir yaşam sürmek hastaya yarardan çok zarar verecektir. Kilo alınması efor kapasitesini daha da azaltarak ve göğsün genişlemesini önleyerek solunumu zorlaştıracaktır. Bu nedenle düzenli ve kontrollü egzersiz astıma zararlı değil yararlıdır.
