KİRLİLİK HAD SAFHADA: ATIK SU ARITMADA NE DURUMDAYIZ?

 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın “Küçük Menderes Havzası Kirlilik Önleme Eylem Planı” Küçük Menderes Nehri’ndeki kirliliği acı rakamlarla ortaya koydu. Kirliliğin standart ölçülerin kat be kat üzerinde olduğu nehirdeki üzücü manzara gözleri bölgedeki atık su arıtma ve kanalizasyon yatırımlarına çevirdi. Bölgede yatırımlar kadar etkin denetim ve izleme de gerekiyor.

     Zeytinyağı üretim tesislerinin karasuları, mandıralardan gelen arıtılmamış peynir altı suları, Fetrek Çayı civarındaki sanayi kuruluşları ve mermer işleme tesislerinin oluşturduğu kirliliğin yanı sıra arıtma tesisi olmayan yerleşim yerlerinin atık sularını da taşıyan Küçük Menderes Nehri’nin yeniden hayat bulması için bölgedeki atık su arıtma ve kanalizasyon yatırımlarının hızlı bir biçimde tamamlanması gerekiyor.

     Çevre ve Şehircilik Bakanlığı verilerine göre Küçük Menderes Nehri havzasında bulunan ilçelerden Kiraz, Ödemiş, Bayındır, Torbalı ve Selçuk’ta atık su arıtma tesisleri faaliyet gösterirken Tire ve Beydağ ilçelerinde atık su arıtma tesisi bulunmuyor. Bölgedeki organize sanayi bölgelerinden Tire OSB’de ve Menderes ilçe sınırlarındaki İTOB OSB dışında Pancar OSB ve Torbalı OSB’lerde de atık su arıtma tesisi bulunmuyor.

     Bölgede OSB’ler dışında Torbalı, Ödemiş ve Tire aksında yoğunlaşan tarım ürünleri, zeytin işleme ve zeytinyağı üretimi, süt ve süt ürünleri işleme tesisleri gibi müstakil sanayi tesislerinin atık su kontrol altına alınması büyük önem taşıyor. Bu gibi tesislerin kimilerinde atık su arıtma tesisi bulunurken kimileri atık sularını doğrudan kanalizasyon sistemlerine veriyor.

ÖDEMİŞ’TE SADECE İLÇE MERKEZİNİN ATIK SULARI ARITILIYOR

     Bütünşehir Yasası ile İzmir’in tamamına hizmet götüren İZSU’nun bünyesinde Küçük Menderes Havzası’nda yerleşim yerlerinden kaynaklanan su kirliliğini önlemek üzere irili ufaklı 17 atık su arıtma tesisi hizmet veriyor.

     Ödemiş Belediyesi imkânlarıyla inşa edilen ve Bütünşehir Yasası sonrası İZSU’ya devredilen Ödemiş  ileri biyolojik atık su arıtma tesisi Ödemiş ilçe merkezinin atık sularını arıtıyor. Günlük 15 bin 765 metreküp kapasiteli olan tesiste 2015 yılında 5 milyon 271 bin 859 metreküp  atık su arıtılarak Gali Çayı’na bırakıldı. Ödemiş’te ayrıca günlük 150 metreküp kapasiteli Hamamköy, 100’er metreküp kapasiteli İlkkurşun ve Kızılcaavlu köylerine ait arıtma tesisleri de bulunuyor. Bu tesisler dışında 132 bin nüfuslu Ödemiş’in atık suları fosseptik yardımıyla yer altına ya da künkler vasıtasıyla Küçük Menderes nehri ve onu besleyen derelere deşarj ediliyor.

     Küçük Menderes Havzası Kirlilik Önleme Eylem Planı kapsamında kısa vadede alınması gereken önlemler arasında ilçedeki mahallelerin atık su altyapılarının tamamlanarak atık su arıtma tesisine bağlanması ön plana çıkıyor. Ödemiş’te henüz faaliyete geçmeyen OSB’de bir atık su arıtma tesisi kurulması da orta vadede bir çözüm olarak gösteriliyor.

TİRE’DE ATIK SU ARITMA İÇİN HEDEF EYLÜL AYI

     Havzada gerek kentsel gerekse endüstriyel gelişimini hızla sürdüren Tire’de ilçe merkezinde atık su arıtma tesisi bulunmuyor. 82 bin nüfuslu Tire’de atık su arıtma tesisi için oluşturulan proje İlbank A.Ş. tarafından onaylandı. İZSU tarafından hayata geçirilecek proje için ilk kazma vuruldu. 9,1 milyon liraya mal olacak atık su arıtma tesisindeki çalışmaların 2017 yılı eylül ayında tamamlanması hedefleniyor.

1998 yılında faaliyete geçen Tire Organize Sanayi Bölgesi’nde ise atık su arıtma için günlük bin metreküp kapasiteli tesis faaliyet gösteriyor. Kapasite artışı için çalışmaların sürdüğü Tire OSB arıtma tesislerinde arıtılan atık su Yuvalı Deresi vasıtasıyla Küçük Menderes Nehri’ne karışıyor. Tire’nin Kırtepe Mahallesi’nde de günlük 250 metreküp kapasiteli bir atık su arıtma tesisi faaliyet gösteriyor.

KİRAZ ATIK SU ARITMA İHTİYACA CEVAP VEREMİYOR!

     Havzada kısa vadede alınması gereken önlemler arasında Kiraz Atık Su Arıtma Tesisi’nin geliştirilmesi de göze çarpıyor. Günlük 2 bin metreküp arıtma kapasitesiyle 2015 yılında 744 bin metreküp atık su arıtan tesisin artık ihtiyaca cevap veremediği vurgulanıyor. Tesisin büyütülmesiyle ilgili arazi tahsisi konusunda sıkıntılar çözülemezken uygulama projelerinin hazırlık aşamasında olduğu belirtiliyor.

Kiraz’da ilçe merkezinin atık suları dışında Yenişehir mahallesinin atık sularını arıtmak üzere günlük 350 metreküp kapasiteli doğal arıtma tesisi de bulunuyor.

Küçük Menderes’i kirlilikten kurtarmak üzere orta vadede alınacak önlemler arasında yer alan Beydağ Atık Su Arıtma Tesisi için yaklaşık 2 milyon liralık bir yatırım öngörülüyor. Tasavra Deresi ve Küçük Menderes Nehri’ne üç farklı noktadan deşarj olması nedeniyle yer tahsisi konusunda yaşanan sıkıntının bir an önce aşılması gerekiyor.

BAYINDIR’DA HASKÖY ARITMA BEKLENİYOR

Bayındır ilçe merkezi, Canlı, Yakapınar, Çıplak, Elifli, Fırınlı ve yakın yerleşim alanlarının atık sularını arıtan İZSU’ya ait Bayındır Atık Su Arıtma Tesisi günlük 6 bin 912 metreküp kapasiteyle hizmet veriyor. 2015 yılında 1 milyon 790 bin 790 metreküp atık suyu arıtarak kirliliği önleyen tesisin yanı sıra Bayındır’ın Hasköy mahallesi ve çevresine hizmet verecek Hasköy Arıtma Tesisi’nin inşaatı da İZSU tarafından sürdürülüyor.

TORBALI’DA DÖRT ARITMA FAALİYETTE

Sanayi kenti haline gelen Torbalı’da dört farklı noktada İZSU’ya ait arıtma tesisleri bulunuyor. İZSU tarafından 2010 yılında işletmeye alınan Torbalı Atıksu Arıtma Tesisi, Torbalı ilçe merkezi, Subaşı, Çaybaşı, Pamukyazı, Yeniköy, Özbey, Arslanlar, Şehitler ve merkeze yakın yerleşim alanlarının atık sularını arıtıyor. 21 bin 600 metreküp günlük debi ve 100.000 eşdeğer nüfusa göre projelendirien tesiste 2015  yılında 6 milyon 316 bin 692 m³  atık su arıtıldı. İleri biyolojik yöntemlerle arıtılmış atıksular UV ile dezenfeksiyon işleminden sonra Fetrek deresine deşarj ediliyor.

Ayrancılar, Yazıbaşı, Kuşçuburun mevkii ve yakın yerleşim alanlarının atık suları için Kuşçuburun Mahallesi’nde 6 bin 192 metreküp günlük kapasiteli bir arıtma tesisi daha faaliyet gösteriyor. Torbalı’nın Çakırbeyli ve Korucuk bölgelerinde de günlük 250 metreküp kapasiteli birer arıtma tesisi yer alıyor.

Torbalı’da organize sanayi bölgelerinin atık su arıtma tesisine kavuşması acil bir konu olarak ön plana çıkıyor. Fosseptikte toplanan Torbalı OSB’ye ait atık sular İZSU’ya ait kanalizasyon hattına veriliyor.

Pancar’daki OSB’nin atık sularının arıtılması için kurulacak tesise İzmir Kalkınma Ajansı destek veriyor. İhale aşamasındaki tesisin kurulması kısa vadedeki çözümler arasında yer alıyor.

SELÇUK’TA YENİ BİR ARITMA GÜNDEMDE

Küçük Menderes Nehri’nin denize kavuştuğu Selçuk’ta Selçuk Belediyesi’nden İZSU’ya devredilen bir doğal arıtma tesisi bulunuyor. 10 bin 200 metreküp kapasiteli tesis ilçe merkezine hitap ederken ilçeye yeni bir tesisin daha gerekliliği kısa vadede alınması gereken önlemler arasında kendisine yer buluyor. Selçuk’un yeni arıtması için yer belirlenmesi bekleniyor. Bu proje için de yaklaşık 6,1 milyon liralık yatırım gerekiyor. Selçuk’un Çamlık Mahallesi’nde ve Şirince Mahallesi’nde de İZSU’ya devredilen atık su arıtma tesisleri çalışmalarını sürdürüyor.

ETKİN DENETİM LAZIM!

Arıtma tesisi bulunan yerleşim yerleri, OSB’ler ve arıtma tesisi ile faaliyet gösteren işletmelerin yanında  Küçük Menderes Nehri’nde su kalitesinin iyileştirilmesi amacıyla alınması gereken önlemlerin başında endüstriyel tesislerin alıcı ortama deşarj standartlarının düzenlenmesi geliyor.  Havzadaki en önemli faaliyetlerden biri olan zeytin sektöründe oluşan zeytin karasuyunun uygun şekilde bertarafı için gerekli tedbirlerin alınması büyük önem taşırken konuyla ilgili çözümlerin üretilmesine yönelik Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca çalışmalar yapıldığı ifade ediliyor.

Atık su arıtma tesisi olmayan büyük sanayi işletmelerine tesis kurulması öncelikler arasında yer alırken Bakanlığın bölgede alacağı en büyük önlemin etkin izleme, denetim ve kontrol faaliyetleri olacağı vurgulanıyor.

Başar Uçar