Hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar

Uzm. Dr. Bilge Kayhan

Enfeksiyon Hastalıkları ve Kl. Mikrobiyoloji Uzmanı

Dünyamızı diğer canlılarla paylaşırken, olası enfeksiyonlar konusunda mutlaka bilgi sahibi olmalı ve gereken korunma tedbirlerini almalıyız. Evcil hayvanlar ve insanlar arası yakınlaşma, hayvanlardan insanlara ve tabii ki insanlardan da hayvanlara bazı hastalıkların bulaşmasına neden olabilir. Bu hastalıklar ‘zoonoz’ olarak adlandırılır.

Köpekler: Köpeklerin eğer aşı ve kontrolleri düzenli olarak yapılıyorsa, oluşabilecek en önemli sağlık sorunu fiziksel (ısırma, tırmalama) incinmelerdir. Kontrolsüz ya da sokak köpeklerinin ısırma ve tırmalamaları kuduz, tetanoz, yara enfeksiyonları ve kist hidatik gibi enfeksiyonların ortaya çıkmasına neden olabilir.

Kediler: Kediler de tırmalama ve ısırıkla yaralanmalara neden olabilir. Bu yaralanmalar tetanoz, yara enfeksiyonları ve kuduz bulaşmasına neden olabilir. Kedilerin özellikle gebelerde ve yeni doğacak bebeklerde neden olduğu en önemli sağlık sorunu toksoplazmoz enfeksiyonudur.

Sürüngenler: Kertenkeleler, iguana, kaplumbağa, kurbağa, yılan ve diğer sürüngenler sık olmamakla birlikte evde beslenmektedir. Gerekli hijyen kurallarına dikkat edilmemesi durumunda bu hayvanlardan bulaşabilecek en önemli etken salmonella bakterileridir.

Kuşlar: Kuşlar ise kampilobakter, salmonella, özellikle akciğer enfeksiyonu yapan klamidya gibi enfeksiyon etkenlerini ve bazı parazitleri bulaştırabilir.

Dünyamızda insan ve hayvanları ilgilendiren 150’den fazla zoonoz hastalığının olduğu biliniyor. Ülkemizde ise çoğu sığır, koyun ve kanatlılarda olmak üzere 40 civarında zoonoz hastalık mevcuttur ve sıkça rastlanan bazı önemli zoonoz hastalıklar şunlardır:

KUDUZ: Bütün sıcakkanlı hayvanlarda ve insanlarda görülen öldürücü viral bir hastalıktır.Hastalık, kuduza yakalanmış hayvanların özellikle de köpeklerin ısırmasıyla veya açık yaralara salyalarının temasıyla diğer hayvanlara ve insanlara bulaşır. İnsanlar, kuduz şüpheli hayvanla temas eder veya ısırılırsa, ısırık yeri bol sabunlu suyla yıkanarak en yakın sağlık kuruluşuna mutlaka başvurmalıdır.

TÜBERKÜLOZ: Verem mikrobudur. Veremli hayvanların etlerini yemek, sütlerini içmek veya solunum yoluyla insanlara bulaşır. Bulaşmasını önlemek için; Veteriner Hekim kontrolünden geçmemiş etler ve iyi kaynatılmamış sütler tüketilmemelidir.

BRUSELLOZ: Genellikle sığır ve koyunlarda görülen ve hayvanlarda yavru atmaya neden olan bu hastalık, insanlara da kolayca bulaşır. İnsanda baş ağrısı, ateş ve halsizlikle kendini belli eder. Hastalık teşhis ve tedavi edilmediği takdirde çeşitli organlarda ciddi rahatsızlıklar oluşturur. İyi kaynatılmamış sokak sütleri ve bu tip sütlerden elde edilen taze peynir, krema başlıca bulaşma kaynağıdırlar                                                                                                                             ANTHRAX (şarbon): Bulaşıcı ve öldürücü bir hastalıktır. İnsanlara, hastalıklı hayvanlarla temas, enfekte olmuş et, süt ve bunların ürünlerin tüketilmesi ile bulaşır. Şarbon mikrobu, derideki yaralardan girdiğinde çıban (kasap çıbanı da denir) oluşur, ayrıca akciğer iltihabı ve ağızla alınırsa bağırsak enfeksiyonlarına neden olur.

SALMONELLOZ (Tifo) : Hayvansal besinlere bulaşmış gıda ürünlerinin tüketilmesi ile insanlara geçen önemli bir zoonoz hastalıktır. İnsanlarda septisemi, barsak enfeksiyonları, bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishalle seyreder. Hastalıktan korunmak için besin hijyeni kurallarına dikkat edilmelidir.

KİST HİDATİK: Hastalığın etkeni, köpeklerin ince barsağında yaşayan ve şerit olarak isimlendirilen bir tür parazittir. Bu parazitlerin yumurtaları ile bulaşmış yiyecek ve içecekleri alan çift tırnaklı hayvanlar ile insanların karaciğer akciğer ve diğer organlarında değişik büyüklükte su keseleri meydana gelmektedir. Hastalıktan korunmak için köpeklere düzenli olarak antiparaziter ilaçlar verilmelidir.

TOXOPLASMOZ: Özellikle kedilerden insanlara bulaşıp, bebekte sağlık sorunlarına neden olabilen en önemli hastalıklardan biridir. Daha anne karnındayken enfeksiyona yakalanan bebekte zekâ geriliği ve körlük gibi ciddi belirtiler ortaya çıkabilir. Kedi dışkısı ile kirlenen çöp kutuları ve toprak ile temas eden eller eğer uygun şekilde yıkanmazsa bulaşmaya neden olabilir. Ayrıca meyve ve sebzelerin yıkanmadan tüketilmesi, çiğ et yenmesi ( çiğ köfte gibi ), çiğ etle temas eden ellerin yıkanmaması bulaşma kaynağı olabilmektedir.

Sonuç olarak hayvan dostlarımızla dünyamızı paylaşırken, sağlıklı kalmak adına evcil hayvanların Veteriner Hekim tarafından değerlendirilmesi uygun olacaktır.

Hayvan dostlarımızla sağlıklı ve sevgi dolu günler dileğiyle…