Giderek yaygınlaşan yeni bir tür: Tatlı Patates

Diğer patates türlerine göre tadı değişik olan tatlı patates, yavaş yavaş Küçük Menderes Havzası’nda da yaygınlaşıyor. İsmi kırmızı patates olarak da geçen bu patates türüne rağbet, günden güne artıyor. Bugüne kadar Türkiye’de fazla bilinmeyen lezzetli ve besin değeri yüksek bir sebze olan tatlı patates (Ipomoea batatas), Convolvulaceae familyasından yumruları yenen, nişastalı ve tatlı bir bitki türüdür. Bildiğimiz patatesle hiçbir alakası olmayan, tamamen farklı bir sebzedir. Tatlı patatesin yaprakları ve filizleri yenirken patatesin yumruları dışındaki bölümleri yenmez ve de zehirlidir. Tatlı patatesin anavatanı Orta Amerika ile Güney Amerika’nın kuzeybatı bölümleridir.

Sıcak ülkelerde yetişen tatlı patatesin dünyadaki başlıca üreticileri Çin, Endonezya, Hindistan, Vietnam, Nijerya, Uganda ve Amerika’dır. Türkiye’de ise en çok İskenderun, Hatay ve Niksar’da yetiştirilmektedir. Türkiye de büyük marketlerde bulunan tatlı patates, gün geçtikçe yaygınlaşmaya başlamıştır.

Tatlı patatesin kabuk ve iç kısmı çeşitli renklerde olan pek çok türü vardır. Tatlı patatesin içindeki etli kısmının rengi beyaz, sarı, turuncu veya mor, kabuk kısmının rengi ise beyaz, sarı, mor, kırmızı veya kahverengi olanları vardır. En yüksek beta karoten içeren, içi turuncu renkli olan türdeki tatlı patateslerdir. Türkiye’de yetiştirilen tatlı patateslerin çoğunun içleri, beyaz ve sarımsı renklidir.

Doğal olarak şekerli bir sebze tatlı patatesin özellikle çocuklar tarafından çok sevilen balkabağı ve patates arası bir tadı vardır. Dünya mutfaklarında yaygın olarak kullanılan tatlı patates ile yapılan pek çok farklı yemek çeşidi vardır. Kızartma, haşlama, fırında, közleme olabilir; püresi, garnitürü, çorbası, salatası ve pek çok yemeği yapılabilir. İyice yıkanmış kabukları yenebilir.

Tatlı patates, buharda pişirilince veya haşlanınca vitaminini kaybetmemektedir. Tatlı patatesin önerilen en lezzetli,  besin değerlerini maksimize eden pişirme şekli, patateslerin yaklaşık bir santim kalınlığında dilimlenerek buharda yedi dakika pişirildikten sonra tarçın, öğütülmüş muskat (Hindistan cevizi) ve/veya karanfil ile tatlandırılmasıdır. Ayrıca buharda pişirilmiş veya haşlanmış tatlı patateslerin üzerine sonradan biraz zeytinyağı eklenerek yenmesi de önerilen bir tüketim şeklidir. 

Büyümede en önemli vitaminlerden olan zengin A vitamini içeriği, kolay sindirilmesi ve düşük alerji riski özelliğiyle tatlı patates, bebek beslenmesinde önerilen ilk ve en önemli besinlerden birisidir. 

Tatlı patates, vücutta A vitamini üretimine yardımcı olan beta karoten bakımından zengindir. A vitamini, C vitamini, yoğun olarak B6 vitamini ile diğer B kompleks vitaminlerini içerir. Ayrıca bakır, manganez, lif, fosfor ve potasyum içerir. İç kısmının rengi sarı veya turuncu olan bir tatlı patates çeşidinin 100 gramı kişinin ortalama günlük A vitamini ihtiyacının birkaç katını, C vitamini ihtiyacının ise yaklaşık yarısını karşılamaktadır. Sahip olduğu bu zengin ve dengeli besin içeriği nedeniyle az gelişmiş ülkelerdeki yetersiz ve dengesiz beslenme sorunlarını azaltmak için tatlı patatesin üretim ve tüketiminin artırılması yönünde projeler geliştirilmektedir.

Şaşırtıcı gelse de tatlı patates, şeker hastaları için yararlıdır. Kan şekerini düzenleyici etkisi vardır. Düşük glisemik indeks değerine sahip olan tatlı patates, yendiği zaman kan şekerini yavaş yavaş yükseltir ve uzun süre aynı seviyede kalmasını sağlayarak açlık hissi duyulmasını engeller. Tatlı patates tüketimi; karaciğer, cilt ve prostat kanseri riskini azaltır. Kalp krizi riskini düşürücü etkisi vardır.

Beta karoten bakımından zengin olan tatlı patates; bağışıklık sistemini güçlendirir, kanser ve yaşlanma etkilerine karşı mücadele eder. Göz ve karaciğer hastalıklarına karşı son derece yararlıdır. Zengin lif ve magnezyum içeriği ile sindirim sistemi için mükemmel bir besindir. Kolesterolü düşürür, bağırsakların sağlıklı çalışmasına katkıda bulunur ve uzun süre tokluk hissi vererek zayıflamaya yardım eder. Demir eksikliği, astım, romatizma ve cilt sorunlarının tedavisinde etkilidir.