'Doktorluk ve öğretmenlik out, imamlık ve bekçilik in'

2022 yılı üniversite sınav sonuçları daha önce ilan edilenden iki gün önce açıklandı. ÖSYM’nin resmi internet sitesi üzerinden yayınlanan resmi açıklamaya göre, YKS’nin ilk oturumunda 3 milyon 243 bin 425 aday ikinci oturumda ise 2 milyon 56 bin 512 aday ter dökmüş.

Öğrenciler aldıkları puanlarla sıralamalarını gördüler. Şimdi sıra iyi bir üniversitenin iyi bir bölümüne yerleşebilmekte.

Puanını, girebileceği yeri ve beklentilerini bilen bilinçli öğrenciler elbet bir yerleri yazacaklar. Ya da son dönemde çıkan deyim ile mezuna kalacaklar. Yani gelecek yıl bir kez daha deneyecekler. Benim, üniversiteyi yeni bitirmiş bir oğlum, üniversite ikiden üçe geçmeye çalışan bir kızım var.

31 yılı geçmiş öğretmenlik hayatım düşünülürse, gençlerin hangi duygular içinde olduğunu tahmin edeceğimi bilirsiniz.

Kolay değildir. Bir yanda istediğin puanı alamamak, bir yanda geleceği istediğin gibi kurgulayamamak, diğer yanda da aile ve sosyal çevre baskısı yaşamak.

Her kafadan bir ses çıkar. Herkes öğrenciyi bir yana çekmeye çalışır. Baba, bir yer yazsın, anne bir yıl daha şansını denesin derken öğrenci de iki arada bir derede kalır.

Bir gün ’ün ekonomi yazarı Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, tercihte bulunurken göz önüne alınması gerekenleri maddeler halinde sıralamış. Bilmiyorum yazılarımı gençler okuyor mu ama en azından anne babalar bile okusa ve bir kişi bile bir şeyler öğrense kârdır derim.

Noktasına virgülüne dokunmadan Kozanoğlu’nun önerileri şöyle:

“Öncelikle, bugün gençliğime dönsem yine ODTÜ’de okur, bitirdiğim bölüm endüstri mühendisliğini veya ekonomiyi seçerdim gibi geliyor. Ama sizin aldığınız puan, öncelikleriniz haliyle farklı seçimler gerektirebilir.

Gönlümden ne okumak geçiyor? Fazla para getirmese de felsefe mi, hayvan sevgim nedeniyle veterinerlik mi, yoksa zevk aldığım için yazılımcılık mı?

Yeteneklerim beni hangi alana yönlendiriyor? Matematik mi mimarlık mı? Yoksa müzik veya spor bilimleri mi?

Hangi üniversiteye gitmeliyim? Bazı üniversitelerin ünü okuduğunuz branşın önüne geçebilir Boğaziçi, ODTÜ gibi… Veya köklü kurum imajı verebilir İstanbul üniversitesi, Mülkiye gibi…

Hangi kentte okumalıyım? İstanbul pahalı ama kültür başkenti, ayrıca ek iş olanakları geniş. Antalya’nın iklimi güzel, Konya’da ulaşım kolay, İzmir memlekete yakın gibi…

Hangi meslekte iş bulurum? Bazen fizyoterapi hekimlikten, lojistik işletmeden daha kolay işe girmenizi sağlayabilir. Muhasebe de öğrenciyken çalışabilirim, fizikte özel ders verebilirim.

Hangi meslek statü-prestij sağlar? Hekimlik, öğretmenlik saygındır. Mimarlık sanatçı ruhu, bilgisayar yüksek IQ, hukuk adil insan mesajı verir gibi…

Türkçe mi yoksa yabancı dilde mi eğitim görmeliyim? Anadilde anlamak, algılamak, kendini ifade etmek kolaydır. Yabancı dil evrensellik kazandırır. Yurtdışında iş bulma şansını artırır.

Kamu üniversitesi mi vakıf üniversitesi mi? Daha az istediğim bir dal da olsa kamu üniversitesinde aileme yük olmadan okuyabilirim veya aile bütçesini zorlayarak bir vakıf üniversitesine yönelebilirim.

Mutlaka bu sene bir yere yerleşmeye mi çalışmalıyım yoksa özlemlerimi seneye mi ertelemeliyim? Sene kaybetmemeye öncelik verebilirim ya da tam istediğim yer olsun diye 1 sene daha çalışmayı göze alabilirim.

Ailemin yanında kalarak ev ortamında huzurlu çalışmaya mı öncelik vermeliyim yoksa farklı bir şehirde kendi ayaklarım üzerinde durarak bağımsızlığımı kazanmayı mı denemeliyim?

Sadece eğitimi mi düşünmeliyim, yoksa seçeceğim üniversitenin kültürel ortamını, sosyal yaşamını, sanat ve spor olanaklarını da hesaba katmalı mıyım?

Bugün en geçerli bir alana mı yönelmeliyim yoksa kariyerin 30-40 yıla yayıldığını düşünerek teknolojik gelişmeleri-trendleri düşünerek geleceğin meslekleri arayışına mı girmeliyim?

**

Kozanoğlu’nun tercih önerilerinin ardından ben de olaya biraz espri ile yaklaşayım:

Sakın ha, “Doktorluk ve öğretmenlik out, imamlık ve bekçilik in” demeyin.

Ben liseden sonra 4 yıl ara vermiştim. Sınava girdiğim 1984’te de bilgi ve becerilerim doğrultusunda 8 tercih yapmıştım. İlk tercih İstanbul Hukuk, ikinci tercih İstanbul Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı idi. İlk 7 tercihim İstanbul, son tercihim de İzmir Tarih öğretmenliği idi. Gönlümden geçen ise Ziraat Mühendisliği idi. Ama sayısal zekam yeterli değildi.

Hayat aslında tesadüflerin birikimidir. Üç-beş soru daha yapabilsem veya yapamasam belki de bambaşka bir hayatım olacaktı. Bilemezsiniz.

İlle de meslek için değil, her gencin üniversite okumasını öneririm.