DEMOKRAT PARTİLİ İLHAN SİPAHİOĞLU BÖLÜM 2

 ıı. bölüm

Bekir Keskin (18.06.2013)

DP’nin muhalefete karşı en keskin tavır aldığı günlerde, 3 Mayıs 1960 tarihinde grupta; “… Burada bazı fevri kararlar veriliyor, teklifler yapıyoruz. CHP’yi kapatalım, İsmet Paşayı asalım, keselim diyoruz. Fakat bunun sonunda davayı kökünden halletmiş olacak mıyız? Tekrar teenninin, derin düşünmenin faziletini ifade edeyim…” diyerek ortamı yumuşatması, onun sağduyudan ayrılmadığının göstergesi gibidir.

İlhan Sipahioğlu, TBMM Reis Vekili olduğu için, 27 Mayıs Askeri Müdahalesi’nden sonra Yassıada Mahkemesi’ne idam talebiyle sevk edilen 55 Demokrat Partili milletvekili arasında yer alıyordu. Yassıada yargılamalarında avukatlığını aynı zamanda yakın arkadaşı olan Ercüment Berker yapmıştır. Kardeşi Avukat Haluk Sipahioğlu’nun bile abisiyle görüşmesine izin verilmediği, ancak avukatı sıfatıyla Yassıada’ya gidip görüşme imkânı bulabildiği bilinmektedir. Bu zor dönemde İlhan Sipahioğlu beraat eden 43 Demokrat Parti milletvekili arasında yer almıştır. İlhan Sipahioğlu’nun beraat gerekçesi olarak Emekli Sandığı Kanunu’nun 39. maddesinin tadiline oy verdiği belirtildikten sonra; grup konuşmalarında muhalefete ve İnönü’ye yapılan haksız muameleler ele alınarak, Demokrat iktidarı zaman zaman tenkit etmesi gösterilmiştir (21). Her ne kadar kendisi beraat etmiş olsa da partililerinin aldığı cezalar karşısında bu beraat buruk bir sevinç olarak kalmış, arkadaşları için ağladığı görülmüştür (22).

Beraat ettikten sonra Ödemiş’e gelen İlhan Sipahioğlu, kardeşi Haluk Sipahioğlu ve babasıyla aynı büroda bir süre serbest avukatlık yaptı. Daha sonra İzmir’e yerleşti. Ocak 1965’te İstanbul’a taşınarak, Yapı Kredi Bankası Genel Müdürlüğü Hukuk Baş Müşavirliği görevini üstlendi. İstanbul’da Celal Bayar’ın kurucuları arasında yer aldığı Moda Deniz Kulübü yönetim kurulu üyeliğinde de bulunmuştur.

İlhan Sipahioğlu erken bir yaşta, 59 yaşında yakalandığı kanser hastalığı sonucu, 5 Temmuz 1981 tarihinde vefat etmiştir. Kabri Zincirlikuyu mezarlığındadır. Levent ve Uğur isimli iki çocuk babasıdır.

Kısaca değerlendirmek gerekirse; gazete yazıları ve DP Grup toplantılarında yaptığı konuşmalar ile TBMM’deki konuşmaları bir araya getirildiğinde, milletvekili olarak yasama görevini; çizgisini değiştirmeden hukukun üstünlüğüne inanan, yargı bağımsızlığını savunan bir siyaset adamı olarak yerine getirmesi günümüz siyasetçilerine örnek olabilecek düzeydedir. İçine sindiremediği yanlış uygulamalara göz yummayıp karşı çıkması, partisi açısından da bir kazanım olarak görülmelidir. Parti Grubu’ndaki konuşmaları onun adaletli yanının bir göstergesi olarak hatırlanmalıdır.

Sipahioğlu’nun siyasi yaşantısı, 1950’lerde gerçek bir demokratın; lider sultası altında bir yönetim içinde dahi olsa; yargının tarafsızlığına ve bağımsızlığına inanan, hukuk devleti ilkesinin korunması gereken bir değer olduğunu savunan Ödemişli bir siyasetçinin ilkeli davranışını günümüze taşımaktadır.

Dipnotlar

(1) Türk hukuk ve siyaset adamı. Selanik Hukuk Mektebi’ni bitirdi (1911). Beylerbeyi İhtiyat Zabit Mektebi’nden teğmen olarak çıktı. Bir kaza yüzünden ordudan ayrıldı. Birinci Dünya Savaşı’nda kolordu müşavirliği yaptı. Birinci TBMM’ne Manisa Milletvekili olarak girdi (1920), Adliye Vekilliği ve Kastamonu Bölgesi İstiklal Mahkemesi Başkanlığı yaptı. 1950 seçimlerinden sonra Milli Müdafaa Vekili oldu. Kore Harbi’ne katılma kararına karşı çıkmıştır. Menderes ile arası açıldıktan sonra, parti içinde bir süre daha görev yaptıktan sonra, siyasetten çekilmiş, serbest avukatlık yapmıştır. Her sorunun bir milletvekilinin teklifi ile gensoru haline getirilebileceğine ait hüküm Refik Şevket İnce’nin Türkiye siyasetine ve parlamento geleneğine armağanıdır.

(2) Ödemiş’te Kuvayı Milliye kurucularından olup, İzmir ve Erzurum Milletvekilliği yaptı. Döneminin önemli avukatlarındandır.

(3) Prof. Dr. Engin Berber danışmanlığında Ege Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde 2013 yılında yapılmıştır.

(4) Hürefe Gazetesi, 29.7.1950

(5) Demokrat Parti’den, Kırşehir’in kaza yapılmasını isteyen meclis çoğunluğuna karşı çıkan 4 milletvekili vardı; Ekrem Alican, İsmail Hakkı Akyüz, Talat Vasfi Öz, İlhan Sipahioğlu. 2 Mayıs 1954 genel seçimlerinde DP’ye oy vermeyen Kırşehir, 20 Temmuz 1954 günü kaza yapılarak Nevşehir’e bağlanmış, ancak daha sonra bu hatadan dönülerek 1957 yılında tekrar il yapılmıştı.

(6) Milliyet, 24 Haziran 1954.

(7) Akis Dergisi, Metin Toker’in, Batı’da yayınlanan haftalık siyasal dergilere benzer haftalık yayınladığı dergiydi. 15 Mayıs 1954’de yayına başlayan dergi, 31 Aralık 1967’ye kadar devam etti. İlk çıkışında dergi tarafsızdı, sonra giderek CHP’yi destekledi ve DP dergiyi kapattı (Nisan 1960). Tahkikat Komisyonu’nun basına baskısı ve dergi yöneticilerini tutuklamasından sonra dergi 27 Mayıs’ı destekledi. Metin Toker, Cüneyt Arcayürek, Kurtul Altuğ, Süleyman Ege dergi yöneticileriydi. Mümtaz Soysal, Doğan Avcıoğlu ve İlhami Soysal gibi yazarlar derginin kadrosunda yer almıştır.

(8) Akis, Haftalık Aktüalite Mecmuası, 10 Eylül 1962, Sayı, 428

(9) 26 Haziran 1956’da Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Hakkında Kanun ile açık hava toplantıları kısıtlandı ve kapalı alanlarda yapılacak siyasi toplantılar izne bağlandı. Ayrıca siyasi çalışmalar sırasında tezahürat, gösteri ve protesto yasaklandığı gibi, bu gibi kısıtlamalara uymamak suç sayıldı. Bu yasal düzenlemeyle suç sayılan toplantıların dağıtılması için hedef gözetmeksizin ateş açılabileceği de kabul edilmişti.

(10) Bu yasa ile 23.06.1954’te Emekli Sandığı Kanunu’nun meşhur 39/b maddesi değiştirilerek, 25 yılını dolduran hâkimleri resen emekliye sevk etme yetkisi Adliye Vekili’ne verildi. Bu yasanın çıkarılma nedeni, Celal Bayar’ın seçimler sırasında hâkimlerin tavrına olan tepkisiydi. Ayrıntılı bilgi için bkz. Asım Ruacan, Yassıada İfadesi 23.06.1961, Anayasa Aykırılık Davası.

(11) Milliyet, 9.2.1955

(12) Milliyet, 26.1.1955

(13) Diğer milletvekili, Necdet İncekara (1912-1983) idi.

(14) Hür Efe Gazetesi, 17.5.1954, “İlhan’dan ve İncekara’dan Beklediklerimiz”, Şeref Üsküp

(15) http://www.egebook.ege.edu.tr/files/kurulus/files/assets/basic-html/page66.html

(16) Milliyet, 26.5.1955

(17) www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/MM__/d02/c005/b073/mm__020050730611.pdf

(18) Milliyet, 11.5.1955

(19) Eylül 1954’te yapılması gereken Belediye ve İl Genel Meclisi seçimleri, 23.6.1954’te ve 19.11.1954 tarihlerinde iki kez ertelenmiş, İl Genel Meclisi Seçimleri 25 Eylül 1955, Belediye Seçimleri ise 13 Kasım 1955 tarihlerinde yapılmıştır. (Milliyet, 5.5.1955)

(20) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin iki Anayasa Hukuku Hocasından biri olan Kubalı, 1954 seçimlerinde kendisine milletvekilliği öneren zamanın siyasi iktidarının, 12 Aralık 1957’de muhalefetin sesini kısmak için yaptığı Meclis İçtüzük değişikliğine karşı sesini ilk yükselten Hoca’dır. Buna tahammül edemeyen DP’li Milli Eğitim Bakanı tarafından ‘görülen lüzum üzerine’ üniversiteden Bakanlık emrine alınmıştır…

(21) Sipahioğlu ile aynı dönem milletvekilliği yapan M. Kemal Biberlioğlu’nun “Yassıada Kararları ve Tahkikat Komisyonu’nun Bilinmeyen Gerçekleri” başlıklı kitabından

(22) Milliyet, 17 Eylül 1961, TAŞ, Çetin Altan.