Zeytinyağı

Zeytinyağı, zeytin ağacının meyvesinden elde edilen yeşilimsi-sarımtırak renkte sıvı bir yağdır. Çok uzun yıllardır kullanılan zeytinyağına ilişkin en eski veri, 39.000 yıl öncesine ait zeytin yaprağı fosilidir. İlk zeytinyağı üretiminde en belirgin izler, Girit medeniyetinde M.Ö. 4500 yıllarına kadar uzanmaktadır.

Zeytinyağının ne olduğunu gerek bölgesel üretimi gerek kullanma sıklığımız açısından çok iyi biliyoruz. Peki sağlığa faydaları neler?

Zeytinyağı, beslenme ve sağlık

• Günümüzde ölüm nedenlerinin başında kalp-damar hastalıkları gelmektedir. Zeytinyağınca zengin bir diyetin kanda pıhtı formunun oluşumunu önlediği, toplam kan kolesterolü, LDL- kolesterol ve trigliserit seviyesini düşürdüğü, kalp-damar hastalıklarının oluşum riskini azalttığı, hastalık oluştuktan sonra tekrar oluşumunu engellediği kanıtlanmıştır.

Özellikle Akdeniz tipi beslenmenin koroner hastalıklarını önleyici ve depresyon üzerine olumlu etkisini ortaya koyan pek çok çalışma yapılmıştır.

• İnsan vücudunda meydana gelen oksidasyon reaksiyonları, hücrelerimizin yaşlanmasına neden olan en doğal etkenlerdir. Bu oksidatif reaksiyonların etkisini azaltan maddelere antioksidan denmektedir. Zeytinyağının hücrelerin oksidasyonuna direnç gösterdiği ve yaşlanmayı geciktirdiği kanıtlanmıştır.

Zeytinyağındaki antioksidan maddeler; E vitamini, karotenler ve fenolik bileşiklerdir.

• Zeytinyağındaki bu maddelerin miktarı üretildiği bölgenin toprağına, iklim koşullarına, hasat zamanına, olgunlaşma düzeyine, yağ üretim tekniğine ve depolama koşullarına göre değişir. Antioksidan maddeler çoğunlukla meyve ve sebzelerde bulunur; bu nedenle zeytinyağında fazla miktarda vardır. Ancak yağlara uygulanan rafinasyon veya endüstriyel işlemler bu maddelerin miktarını azaltır.
• Kanser oluşumunda beslenmenin büyük etkisi vardır. Özellikle de kolon, prostat ve meme kanseri beslenme ile yakından ilişkilidir. Beslenmede kanserin oluşumuna etki eden en önemli şeyin yağ olduğu ancak bu özelliğin tüketilen yağ miktarından değil, yağın çeşidinden kaynaklandığı saptanmıştır.

Beslenme ve kanser ilişkisinin araştırıldığı çalışmalar sonucunda zeytinyağı tüketiminin bazı kanser çeşitlerine karşı koruyucu etki gösterdiği saptanmıştır.

• Zeytinyağının karaciğer ve bağırsak hastalıklarından korunmada da etkili olduğu bilinmektedir. Bu etkisi de bulundurduğu oleikasitten kaynaklanmaktadır.

Zeytinyağı tüketimi ile sağlık üzerine diğer önemli etkiler şöyle sıralanabilir;

• Sindirim sistemi:

Mide, pankreas ve ince bağırsaklarda görülen reflü, pankreatit, emilim bozuklukları gibi pek çok hastalığın tedavisinde olumlu etkileri saptanmıştır.

• Hamilelik dönemi:

Zeytinyağı, fetusun gelişiminde önemi olan E vitaminin sağlanmasında ve doğar doğmaz oksijene uyum sağlamaya çalışan bebeklerin bu dönemdeki oksidatif reaksiyonlarını önlemede anahtar bir role sahiptir.

• Yaşlılık dönemi:

Osteoporos, bunama ve alzheimer hastalıklarının gelişiminde zeytinyağı tüketiminin kalsiyumun emilimini arttırması, beyin hücrelerinin zarında bulunan yağ asitlerinin yapısını oluşturması nedeniyle olumlu etkisi kanıtlanmıştır.

• Zeytinyağı da diğer tüm yağlar gibi enerjice zengindir ve 1 gramı 9 kalori verir. Ancak zeytinyağı içeren zayıflama diyetlerinin hiç yağ içermeyen diyetlere göre daha uzun dönemde ancak daha fazla kilo kaybına neden olduğu saptanmıştır. Bunun nedeni diyete lezzet katarak uygulanabilirliğini arttırması ve sebze tüketimini cazip hale getirmesidir.