Tarihi mekanlar, kente ait hafızanın taşıyıcılarıdır

Tren garları ve istasyon binaları; mekansal yapılarının yanında çevre dokusuyla olan etkileşim ile etraflarında değişim başlatmışlardır. Dünya tarihinde önemli gelişme olan demir yolları, modern tren istasyon binalarının yapımının önünü açmıştır. Demir yolu yapıları, istasyon binalarının merkez ve çevrede konumlarına, büyüklüklerine göre yolcu binaları, ambar yapıları, bakım tamir atölyeleri, su depoları, lojman yapılar grubunu oluşturmaktadır. Çevresinde ise bahçe, parkları ağaçlandırılmış alanları ile bütünleşmiş önemli merkezlerdir. Korumanın geç kalması, çok sayıda demir yolu yapısının yıkılarak yok olmasına sebep olmuştur.

Döneminin Avrupa ve Türkiye mimarlık ortamı kültüründen önemli ölçüde izler taşımaktadırlar. Almanya ve İtalya'da yükselerek Türkiye'yi de etkileyen Birinci Ulusal Mimarlık Akımı, kamu binalarında etkisini göstermiştir. Birçok kamu binası, yabancı mimarlar tarafından planlanmıştır.

1930 yıllarında kent merkezlerinde inşa edilen istasyon binalarının modern Türkiye Cumhuriyeti'nin simgesi olması hedeflenmiştir. Erken Cumhuriyet döneminde inkılapları tüm ülkeye taşıyan demir yolları, Cumhuriyet'in simgesi olmuştur. Mustafa Kemal Atatürk'ün 23 Nisan 1920 tarihinde Büyük Millet Meclisi'ni Anadolu'da, Ankara'da kurması ve açması, burada demir yolu hattının olmasındandır. Demir yolu ile İstanbul'a ulaşımın kolaylığı da göz önüne alınmıştır. Sivas, Kayseri illerinde henüz demir yolu hattı yoktur.

Yerli mimar sayısı artıkça Batılı mimarlara tepkiler artmıştır ve İkinci Ulusal Mimarlık Akımı öne çıkmıştır. Demir yollarının geçtiği köylerde ve kasabalarda canlanma, gelişme, üretimin ve istihdamın artması, kültürel alışveriş kentleşmeyi hızlanmıştır. Endüstri Devrimi'nin mirası sayılan demir yolu yapıları, tarihi ve mimari anıt özelliğindedir. Demir yolu mimarisinin tescillenme çalışmaları, yetersiz durumdadır. Bütünleşmiş bir proje ile ele alınarak tescillenmesi gerekmektedir.