Şubat, Mart ve Pazar!

1914'te başlayan 1. Dünya Savaşı, 1918 biterken sona erdi. Osmanlı, bu savaşa Alman İmparatorluğu'nun yanında girdi. Avrupa merkezli küresel bir savaş idi. Yenildik. Avrupa, yerle bir oldu. Bu savaş, 18'de bitti göründü ama Atatürk'ün hayatını kaybettiği 1938'den bir yıl sonra yeniden başladı. İkinci Dünya Savaşı adı verilen bu küresel savaş da 1945'e kadar sürdü. Bu savaşa da dünya ülkelerinin büyük çoğunluğu dahil oldu. İki karşıt askeri ittifak kurdular: Müttefikler ve Mihverler.

Bir yanda Müttefik Devletler adı verilen Birleşik Krallık, Fransa, Sovyetler Birliği, ABD ve Çin; diğer tarafta Mihver Devletleri adı verilen, Almanya'nın başını çektiği İtalya, Japonya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Finlandiya, Hindistan ve İran gibi devletler. 50 milyondan fazla insan hayatını kaybetti. Kayıpların yarısı Rusya'dan idi.

Özetle 1950'lere kadar dünya, cadı kazanı gibi kaynadı.

1923'te cumhuriyeti ilan eden Türkiye, 1950'ye kadar tek parti ile yönetildi. Türkiye Cumhuriyeti, İkinci Dünya Savaşı'na girmedi. İnönü'nün 'Sizi ekmeksiz bıraktım ama babasız bırakmadım' dediği yıllar.

50'de iktidar değişti ve Menderes'in Demokrat Parti'si iktidara geldi. 1960 Mayıs askeri darbesine kadar. 60-70 arası da Türkiye'de çalkantılı idi. Sıcak savaş yoktu ama ABD ve SSCB karşıtlığında soğuk savaş devam ediyordu.

Avrupa'daki 68 uyanışı, Türkiye'de yankısını 69'da buldu. Demokratik uyanış, toprak işgalleri ve fabrika grevleri ile egemenlerin saltanatını sarstı.

ABD'nin meşhur 6. Filo'su, Şubat 1969'da İstanbul Boğazı'na demir attı. Filoyu protesto etmek için 76 gençlik örgütü bir araya gelip filodan Karaköy'e inen ABD askerlerine karşı savaş açtı.

Öğrenci ve işçi örgütleri, 16 Şubat'ta İstanbul'da emperyalizm ve sömürüye karşı bir büyük bir yürüyüş ve miting yapma kararı aldı. Yürüyüş, izinli idi.

Komünizmle Mücadele Derneği ile sağ kesimin denetiminde olan Milli Türk Talebe Birliği'nin 'Bayrağa saygı' mitingi, bu yürüyüş öncesinde idi. Bu mitingde komünistlere karşı savaş açıldığı ilan edilerek halka iki gün sonra düzenlenecek olan 6. Filo'yu Protesto Yürüyüşü'nde komünistlere gereken dersi vermek üzere toplanma çağrısı yapıldı. İki vatandaş öldürüldü. Olaylar, gazetelerde 'Kanlı Pazar' olarak adlandırıldı.

İktidarda DP'nin devamı AP vardı. Olaylar hızla arttı. 25 yaşındaki İTÜ öğrencisi Vedat Demircioğlu, yurdun ikinci katından atılarak öldürüldü. 21 yaşındaki ODTÜ öğrencisi Taylan Özgür, İstanbul Üniversitesi'nde yapılan öğrenci birliği toplantısının ardından Beyazıt Meydanı'nda öldürüldü.

İlerleyen aylarda Mart 1971'de ikinci askeri darbe geldi.

İstanbul Hukuk öğrencisi 25 yaşında idama mahkum edilen Deniz Gezmiş. 25 yaşında Kızıldere'de öldürülen Ankara Siyasal Bilgiler öğrencisi Mahir Çayan'lar… Şubat, Mart, Mayıs ve Eylül ayları zor aylardır. O tarihlerde 'Amerika gitsin, Rusya mı gelsin!' diye slogan atanlar şimdilerde nereye yanaşacaklarını kestiremez haldedir.

Türkiye'nin bu aylarla tarihsel, hukuksal ve ahlaki anlamda hesaplaşması gerekir.