Siyez buğdayı

Son zamanlarda sıkça duyduğumuz ve tariflerin içinde yer alan siyez buğdayı, ilk olarak 10.000 yıl önce Yakın Doğu'da keşfedilmiş olup Hititler ve Frigler tarafından tarımı yapılmıştır. Siyez buğdayına verilen ilk isim, Hititçe bir kelime olan 'Zız' iken daha sonraları 'Siyez' ve bazen de 'Kaplıca' olarak adlandırılmıştır. Günümüzde Kuzey Anadolu'da, Balkan ülkelerinde, Almanya, İsviçre, İspanya ve İtalya'da ekimi yapılmaktadır. Ülkemizde ise Kastamonu ilinin Taşköprü, İhsangazi, Seydiler ve Devrekani ilçelerinde son yıllarda üretimi artmıştır.

Bulgura işlenerek tüketilmektedir. Siyez buğdayının kaynatıldıktan sonra kurutulması ve tamamen geleneksel yöntemlerle taş değirmenlerde yarılması sureti ile elde edilen bir üründür.

Tek başaklı olması ve sıkı kavuz yapısı itibarı ile hastalık ve zararlılara (böcek vs.) dayanıklı, kurak şartlarda ve fakir topraklarda rekabet gücü yüksek bir tür olarak bilinen siyez buğdayının yapılan çalışmalarda yüksek yağ içeriğine ve ekmeklik buğdaya göre daha fazla sarı lutein oranına sahip olduğu ortaya konmuştur. Ayrıca tam tahıl tüketimiyle ilişkili sağlık yararları ve düşük glisemik indekse sahip olmasının yanında fonksiyonel gıda olarak da protein, fenolikler, tokoferoller ve karotenoidler açısından diğer buğday türlerine göre daha zengin bir yapıda olduğu tespit edilmiştir.

Siyezin ortalama besin değerleri şu şekildedir:

Enerji: 340 kcal/100g

Protein 14-25/100 g (ekmeklik buğdaylarda bu değer 10-12 gr./100 g)

Karbonhidrat 6,92/100 g

Diyet lif 9,72/100 g

Yağ 1,78/100 g

Gelin bir de madde madde faydalarına bakalım;

• Kandaki yağları düşürücü yönü olduğu bilinen posa/lif bakımından oldukça zengin bir gıdadır. Lifli yapısından dolayı sindirimi kolaylaştırır. Bağırsakları rahatlatıcı özelliği vardır.
• Yüksek antioksidan içeriğe sahiptir. Hücre yapısını korur ve yaşlanmayı geciktirir.
• Bozulmaz ve küf yapmaz.
• Karbonhidrat değeri düşük, protein değeri yüksektir.
• Bulgurda bulunan B1 vitaminleri, sinir ve sindirim sisteminde önemli rol oynuyor.
• İçerdiği folik asitten dolayı çocuk ve hamile kadınlar için çok önemli bir gıda maddesidir.
• Doymamış yağa sahiptir ve toplam yağ oranı düşük olduğu için sağlıklı bir besin maddesi.
• Glisemik indeksinin düşük olmasından dolayı tercih edilmelidir.
• Emzikli anneler için çok faydalıdır. Anne sütünü arttırır.
• Hububat ürünlerinin en büyük dezavantajı olan fitik asit, bulgurun sahip olduğu pişirme ve kurutma işlemlerinden dolayı bulgurda bulunmaz.
• Yüksek mineral ve selülozdan dolayı besin emilimini hızlandırır, kabızlığı engeller ve bağırsak kanserini önlüyor.
• Bakliyatlar arasında içeriğinde bulunan yararlı bileşenler sayesinde en üst seviyelerde yararlılığını görebiliriz.
• Radyasyonu emmez ve radyasyona karşı dayanıklıdır. Bu nedenle bazı ülkelerde nükleer savaşlara karşı, askeri ve sivil amaçlar için stokta tutulan ürünlerdendir.

Siyez salatası

Malzemeler:

• 1 su bardağı siyez bulguru, 1 adet közlenmiş kırmızı biber, 1 su bardağı semizotu (yapraklanmış), 1 küçük boy salatalık, 3-4 yaprak marul, 1 tatlı kaşığı zeytinyağı, baharat, limon.

Üzeri için:

• İnce kıyılmış maydanoz ve taze nane

Bulgur, 1.5 bardak suyu ve yarım çay kaşığı tuz ile kısık ateşte diri kalacak şekilde haşlanır. Suyu süzüldükten sonra dişe gelen bir kıvama gelmesi için üzeri açık şekilde serilerek soğumaya bırakılır. Doğranmış diğer malzemelerle karıştırılıp eklenir. Limon sıkılıp üzerine ince kıyılmış maydanoz ve taze nane eklenerek servise sunulur.

Mutlaka hayatımıza almamız gereken besinlerden biri olan siyez bulguru ile hazırlayabileceğiniz salata oldukça lezzetli ve besleyicidir. Tavsiye ederim.