Köroğlu ile Kiziroğlu Bir Köroğlu Kol Destanı (Sarıkamış anlatısı)

Rahmetli Vedat (Öztürk) Hocamın öğrencisi olamadım! Lisenin Fen Şubesi'ndeydim. Kendisi Felsefe derslerine girerdi. Elimdeki 'Köroğlu ile Kiziroğlu Bir Köroğlu Kol Destanı (Sarıkamış anlatısı)'(*) adlı kitabını yeni bitirdim. Vedat Hocamın edebiyatla ilgisini geçmişin sisli, bulanık hatıralarında buluyorum. Kentimizin sessiz, duyarlı öykü yazarı Behiç Duygulu'nun 'Duygulu Kitabevi'nde kendisini sık sık gördüğümü, bir yerde de dost olduklarını hatırlıyorum. Vedat Hocam, 1968-69 yıllarında 'DEMOKRAT İZMİR GAZETESİ'nde -DP döneminde yayınlanmaya başlamış ve gerçekten demokrat tavır takınmış, iktidarca ağır para ve hapis cezaları susturulmak istenmiş ama susmamış- çeşitli konularda yazılar yazmış. 1970'den 1986'ya kadar 'Lise Felsefe Dersleri', 'Lise Sosyoloji Dersleri' ile Lise 1. ve Lise 2. Sınıflar için 'Ahlak Dersleri' adlı kitapları Türkiye genelinde 'ders kitabı' olarak okutulmuş. İnkılap Yayınları arasında '30 Hikaye' adlı bir öykü kitabı yer almış 2008 Temmuz'unda. Kısacası; Vedat Hocamın zamanında öğrenci olmak bir ayrıcalıktı… Ne yazık ki şimdi o eğitimci kadrosunun binde birini bile bulamıyor çocuklarımız. Biz öğrencileri bile teker teker emekli olduk her ne kadar eğitim hayatından kopmadık desek de… Bir an lise yıllarıma gidiverdim işte elimde olmadan!

Vedat Hocam, hem yazmış hem de desenlerini çizmiş. 'Bu kitabı sevgili kızım Zeyno Eda'ya ithaf ediyorum' diye bir not düşmüş. Kapak tasarımı da G. Ayça Öztürk'e ait. Değerli Dostum Eski Belediye Başkanı Bekir Keskin'in döneminde 'Ödemiş Belediyesi'nin Kültür Hizmeti' olarak basımı yapılmış. '…kentimizin kültürel ortamına katkı sağlamak, farklı pencereler açmak' amacı ve 'topluma yarar sağlayacağı' inancıyla Ödemişlilere sunulmuş.

Vedat Hocam, destanı anlatmadan/yazmadan önce 'Birkaç söz' adlı bölümde şunları belirtiyor: 'Köroğlu Destanı, aslında bir halk hikyesidir. Çıkış yeri belli değildir ama bütün Osmanlı coğrafyasında anlatılır. Bakıldığında aynı öz'ün etrafında farklı kültür öğelerinin birleştiği görülür. … Köroğlu, halkın haksızlığa öfkesini konuşturduğu kişidir. Destanın sevilmesi ve yaygınlığı da bundandır. … Bu destanın anlatıldığı her bölge, onu kendisine mal eder.' İçeriğindeki isimler değişse de  'değişmeyen'in 'İdarenin zulmüne yiğitçe başkaldırı, yoksullara yardım, adalet için cesaretle savaşmaktır. Köroğlu'na atfedilen ölümsüzlük de aslında insan ruhundaki bu tür yüksek duygu ve hasletlerin ölümsüzlüğüdür' diyerek okuru daha aydınlatır.

Vedat Hocam, 'nerede ise' 70 yıl 'önce Sarıkamış Ortaokulu'nda şık Dursun Cevlanî (1900-1975)'nin verdiği konserinde Kiziroğlu Türküsü'nü söylerken Sarıkamış anlatısıyla Köroğlu Destanı'nın değişik ve orijinal bir varyantının daha olduğuna işaret etmiştir. Köroğlu araştırmalarına bir katkı olarak kaleme alındı ve zihnimde yer ettiği gibi resimlendi' diyor. Hemen hemen her sayfada anlatılanları görsel olarak zihnimizde canlandıracak kara kalem 47 resim var. Destanda geçen yerel sözcükler –peç, merek, Kizir- ve yer adları –Horasan, Çoban Köprüsü, Karagöl– dipnotlarla açıklanmış. 'Göz kapaklarına adam oturmak', 'keçel', 'sonsuzca' gibi metin içinde gözden kaçanlar olmuş. Okurken anlamlarını çıkartmaya çalıştım.

Vedat Hocama bu değerli eseri ve bizim dönemin öğrencilerine verdiği emekleri için gecikmiş minnet duygularımı ardından yolluyorum. Umarım kendisine ulaşacaktır!

Destanın son cümlesiyle sözümü bağlıyor ve ardından Kiziroğlu Türküsü'nü dinliyorum Vedat Hocamı anarak:'şık Dursun Cevlanî'nin anlattığı bu  öykü, söylediği bu türkü bizi öyle sarmıştı ki bundan sonra okuduğu hiçbir türkü aklımızda kalmadı. Belki de bu kadarını da hatırlayamayabilirdim. Ama şimdi çatısız, kapısız, penceresiz okulumun inatla ayakta duran görkemli duvarlarındaki yıkık peçlerin kara deliklerinde kırılan rüzgr, bir uğultuyla bu destanı, Cevlanî'nin sesiyle, yeniden kulaklarıma taşıdı.'

Kiziroğlu Türküsü'nün derin anlamı okuyunca sizi de sarıp sarmalayacaktır, eminim…

_______

* Yazan ve Çizen:Vedat Öztürk,  Köroğlu ile Kiziroğlu Bir Köroğlu Kol Destanı (Sarıkamış anlatısı), Ödemiş Belediyesi'nin Kültür Hizmetidir, 2010, Ödemiş, 54 sayfa.