İHBAR VE KIDEM TAZMİNATI

Değerli okurlar;

Geçen hafta işsizlik maaşı hakkında yazmış olduğum yazıma göstermiş olduğunuz ilgiden dolayı çok teşekkür ederim. Bu hafta işçinin iş akdinin fesih edilmesinden doğabilecek ihbar ve kıdem tazminatları hakkında sizlere bilgiler vereceğim.

Sizler de merak ettiğiniz, öğrenmek istediğiniz konuları iletişim adresime mail atabilirsiniz.

İHBAR TAZMİNATI NEDİR?

İhbar tazminatı işçinin işten haber verilmeden veya ihbar süresi bitiminden önce işveren tarafından işçiye ödenmek zorunda olan tutardır. Bu durum tam tersi için de geçerlidir. Yani işçi kanununda belirtilen süreler dhilinde haber vermeden işin bırakılması durumunda işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalmaktadır. İhbar tazminatında amaç, çalışanın ya da işverenin işi bırakma ya da işten çıkarma niyetlerini makul bir sürede karşı tarafa bildirmelerini sağlamaktır.

İHBAR TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

İhbar tazminatı belirlenirken kanundaki ihbar süreleri esas alınır. İşçinin çalıştığı süreyle orantılı olarak ihbar süresi ne kadar belirlenmişse, uygulanacak ihbar tazminatı da o sürenin ücret olarak karşılığı kadardır. Kısaca özetlemek gerekirse ihbar tazminatı;

Şeklinde hesaplanır. Bu süre ve tazminatlar iş sözleşmelerinde daha fazla olarak belirlenebilir. Ancak iş kanununa tabii hiçbir iş kolunda daha az olarak uygulanamaz.

Örnek; İşçimiz aylık 2.000.00 TL maaş alan ve 5 aydır aynı işyerinde sürekli çalışan birisi olsun. Bildirim süremiz 2 hafta olduğuna göre şimdi hesaplayalım;

2.000.00 TL / 30 gün = 66 TL (Bir günlük brüt ücreti)

2 hafta * 7 gün = 14 gün (iki haftada çalışmış olduğu gün)

66.00 TL * 14 gün = 924 TL ihbar tazminatı tutarı. Bu tutardan damga vergisi ve gelir vergisi kesintisi yapılacaktır.

KIDEM TAZMİNATI NEDİR?

Kendi isteği dışında işten çıkarılan çalışana, çalıştığı her bir yıl için bir maaş kadar ödenen tazminata kıdem tazminatı denir. Kıdem tazminatı almak için çalışanın o iş yerinde bir yıl çalışma süresini tamamlamış olması gerekmektedir. Bunun yanında diğer önemli kriter çalışanın kendi isteği dışında işten çıkarılması, evlenme sebebi ile ayrılması ve yahut vefat etmesidir. Bunun dışında, istifa ederek işten ayrılan çalışanın kıdem tazminatı alabilmesi için; erkeklerde askere gitmesi, kadınlarda ise evlilik sonrası geçen bir yıl içinde işten ayrılması gerekmektedir. Keyfi olarak işten ayrılan çalışanın bazı durumlar haricinde kıdem tazminatı alması mümkün değildir.

KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

İşçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük giydirilmiş brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Örnek; İşçimizin aylık brüt maaşı 2.000.00 TL ve 5 yıldır aynı iş yerinde sürekli çalıştığını düşünelim ve şimdi hesaplayalım;

2.000.00 TL * 5 yıl = 10.000.00 TL'dir. Bu ücretten sadece damga vergisi kesilir.

İŞ YERİNDEN KENDİ İSTEĞİYLE AYRILAN İŞÇİLER HANGİ DURUMLARDA KIDEM TAZMİNATI ALIRLAR?

İşçinin istifa etmesi ya da işi bırakması durumunda tazminat alabileceği sebepler:

–İşyerindeki ağır çalışma şartları nedeniyle sağlığının bozulması.

–İşyerinden zorla istifaya zorlanması

–İşçinin ücretinin kanun hükümleri ya da sözleşmede yazılan şartlara göre ödenmemesi.

–İşçinin aldığı ücret dışında sosyal yardım alacaklarının(ikramiye, prim, yakacak yardımı, giysi yardım, fazla mesai, hafta tatili) ödenmemesi

–İşçinin sigortasının işveren tarafından geç ve eksik bildirilmesi.

– İşçini haberi olmaksızın işveren tarafında SGK' da giriş-çıkışı yapılması.

–İşçi, dini bayramlar ve resmi tatillerde çalıştırıldığı hallerde ücreti ödenmiyorsa.

–İşverenin yıllık izinleri tam olarak kullandırmaması.

–İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan uzun süreyle işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler.

–Kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde evlilik nedeniyle ayrılması

–Belirli ya da belirsiz iş sözleşmesiyle çalışan işçinin askerlik nedeniyle işten ayrılması.

–İşçi 15 yıl ve 3600 prim günü koşulunu sağladığı andan itibaren, emekli olmayı beklemeden son çalıştığı işyerinden kıdem tazminatını alıp ayrılabilir.

ÖNEMLİ NOT; Yukarıda belirtmiş olduğum maddelerin belgelerle doğrulanması çok önemlidir.