Ekimden depolanmaya kadar patates
Tarla hazırlığı, toprağın yapısına ve patatesten önce yetiştirilen bitkiye bağlı olarak değişir. Ağır (killi) topraklarda sürüm,...
Tarla hazırlığı, toprağın yapısına ve patatesten önce yetiştirilen bitkiye bağlı olarak değişir. Ağır (killi) topraklarda sürüm, sonbaharda derin yapılır. İlkbaharda ikileme için diskaro kullanılır. Hafif (kumlu) topraklarda toprak ilkbaharda sürülür.
Tohumluk seçerken dikkat edilecek konular: Çeşit, üretim amacına göre seçilmelidir. Örneğin turfanda patates yetiştiriciliğinde 75-80 günde olgunlaşan erkenci çeşitler, normal yetiştiricilikte ise 120-140 günde olgunlaşan orta geç veya geççi çeşitleri ekilmelidir. Tarım kuruluşlarının denetiminde yetiştirilen sertifikalı tohumluk kullanılırsa hastalık ve zararlılardan ürünümüzü korumuş oluruz. Tohumluk yumrular, 3-6 cm çapında ve ortalama 50 gram ağırlığında olmalıdır. Keserek dikim yapılacaksa kullanılacak bıçak; deterjanlı su veya çamaşır suyuna her kesimden sonra batırılmalıdır. Ayrıca kesme işi dikimden bir hafta önce yumru parçaları birbirinden tamamen kopmayacak şekilde yapılmalı ve dikim zamanı ayrılmalıdır.
Ön Filizlendirme
Tohumluk yumruların dikim esnasında gözlerinin uyanmış olması ve üzerlerinde yaklaşık 1 cm boyunda yeşil filizlerinin bulunması gerekir. Buna 'ön filizlendirme' denmektedir. Ön filizlendirmenin erken olgunlaşma, çeşit karışıklığının önlenmesi, çıkışın iyi olması, tarla şartlarına iyi uyum gibi yararları vardır.
Patates yumruları, hasattan hemen sonra filiz vermezler. Çeşitlere göre değişmekle birlikte yumruda hasattan yaklaşık 3-4 ay sonra tepe sürgünü, daha sonra diğer sürgünler faaliyete geçer. İşte dikim için en uygun zaman, bu çok sürgünlü dönemdir. Hasatla ekim arası 3-4 ay gibi kısa bir süreyse tohumluk patatesler tahta kasalarda 18-20 derece sıcaklıkta önce karanlıkta gözler açıldıktan sonra da aydınlık ortamda filizlendirilirler. Ekim daha geç yapılacaksa tohumluk, soğuk depoda ekime 1.5-2 ay kalana kadar yukarıda anlatıldığı gibi filizlendirilir.
Dikim
Tohumluk miktarı, tohum iriliğine bağlı olup ortalama olarak suluda dekara 200-250 kg, kuru tarımda ise 150 kilogramdır. Güneydoğu Anadolu'da Kasım-Aralık, Ege, Karadeniz, Marmara bölgelerinde Şubat-Mart, Ege'de güzlük ekimde Ağustos'un ilk yarısı, yukarıda sayılanlar dışındaki bölgelerde ise Mayıs-Haziran aylarıdır.
Yüzlek dikimde 2 cm, derin dikimde 5 cm'dir. Yüzlek dikimlerin üzerine en az 15 cm, derin dikilenlerin üzerine ise 10 cm toprak konularak sırt yapılmalıdır. Sıra arası 70-75 cm, sıra üzeri 20 ile 40 cm arasında değişir. Örneğin, tohumluk patates üretiminde daha sık, yemeklik üretiminde daha seyrek sıra üzeri mesafesi gerekir.
Gübreleme
Saf madde olarak dekara 14 ile 22 kg azot verilmesi gerekmektedir. Gübre olarak; Amonyum sülfat (şeker gübre) : 67-105 kg/da Amonyum nitrat (% 26) : 54-85 kg/da Üre (% 45) : 31-49 kg/da'dır. Azotlu gübrelerin üçte ikisi dikim öncesi veya dikimde, kalan üçte biri ise boğaz doldurma ve ilk sulamadan önce verilmelidir. Saf madde olarak fosfordan dekara 15-18 kg atılması gerekmektedir. Gübre olarak triple süper fosfattan (% 43) 35-42 kg/da kullanılır. Fosforlu gübrenin hepsi, ekimle birlikte verilmelidir.
Bakım
Sırt, dikimden hemen sonra düşük sıcaklık veya toprakta kaymak bağlama durumlarında çıkış tamamlandığında eğer dikim sonrasında yüksek sıcaklık ve kuraklık bekleniyorsa, dikimden hemen sonra yapılır. Çıkış sonrası bitkiler uygun büyüklüğe (bitki boyu 10 cm olduğunda) ulaştığında her çapalama ile birlikte boğaz doldurma işlemi yapılmalıdır.
Sulama
Dikimde toprağın nemli (tavında) olması çıkışı hızlandırır. Bu nedenle dikim öncesi eğer toprak, kuru ise sulama yapılarak tava gelmesi sağlanmalıdır. Bitkilerde su ihtiyacı alt yapraklardaki solma ve sararmayla kendini belli eder.
Birinci Su: Çıkış ile yumru oluşması devresi arasında verilir. Bu devrede fazla su yumru çürümelerine ve zayıf kök gelişimine neden olacağından dikkatli olunmalıdır.
İkinci Su: Yumruların oluşmasının başlangıcında verilir. Bu devre patatesin suya en fazla ihtiyaç duyduğu devredir.
Üçüncü Su: Yumruların şişme devresinde verilir. Bu devrede toprak sürekli nemli tutulmalıdır.
Diğer Sulamalar: Gerektikçe verilir. Hasat ile son sulama arasında bir haftalık bir zaman bırakılır. Sulama yeterli ve düzenli yapılmadığı takdirde verim kaybı olur, yumrularda meme oluşur, çatlama meydana gelir. İç kısımlarında kararmalar ve boşluklar ortaya çıkar.
Hasat olgunluğuna ulaşmış patateslerin kabukları, parmakla ovalandığında soyulmuyorsa ve yumrular uygun büyüklüğe ulaşmışsa hasat zamanı gelmiş demektir. Ayrıca bitkilerin yaprak ve sapları sararıp kurumaya yüz tutmuştur. Buna ilaveten yumru stolonlarının bitki ile bağlantısının kopmuş olması gerekir. Hasat, el makineleri, pulluk ya da söküm makineleriyle yapılır. Söküm için tek sıra veya çift sırayı söküp bitkiden ayıran makineler geliştirilmiştir. Hasattan sonra yumrular ıslaksa gölgede kurutulmalı sonra boylama yapılıp çuvallamalıdır.
Depolama
Yurdumuzda patates; bodrum, mahzen, mağara ve kuyu gibi yörelere göre değişen ortamlarda depolanmakla birlikte uzun süreli 7-8 ay saklamalarda özel soğuk hava depoları kullanılmalıdır. Özellikle geceleri serin geçen mevsim ve yörelerde dondan korunmak şartıyla patates depolanan oda, bölme veya mahzenin tabanına ahşap ızgaralar döşeyip bunun altını dışarıdan içeriye sevk edilen hava ile irtibatlandırmak, tepeye konan bir baca sistemiyle de tekrar sıcak havayı dışarıya atmak gerekmektedir.