3. Göz'e doğru, Algı – Beyin ve Bilişsel Beceri

Yazılarımı okurken sıkılmıyor olmanızı ümit ediyorum, sanırım birazcık sabır göstermemiz gerekiyor! Çünkü girdiğimiz bu yazı serisi derinliklileri içerdiğinden konuyu anlamız adına, kendi mutfağından kısa başlıklarla sizlere anlatmam gerekiyordu. Bu yolculukta benimle olan herkesi başka sürprizler bekliyor inanın!

Şimdilik bilmemiz gereken; bedensel sağlığımıza sahip çıkarken, ruhumuzda da çıkacağımız içsel yolculukta mucizeler yaşayıp, kıymetli özelliklerimize birlikte tanık olacağımızdır.

Ve o halde yine kaldığımız yerden devam edelim,

D. Mekan ve Zaman Algısı:

• Mekan Algısı: Nesneler hep bir mekan üzerinde algılanır. Nesneleri tanımlarken mekana göre tanımlarız.

Örnek: Kalem masanın üzerinde, Araba yolun sağında

• Zaman Algısı: Nesnelerin mekn içerisinde konum değiştirmesi organizmada zaman algısına neden olur.

NOT: Zaman algısı kişiden kişiye farklı algılanır.

Örneğin: Kaynanasını bekleyen biri için zaman hemen geçer; ama beklenen sevgili bir türlü gelmek bilmez.

E. Algı Alanı, Algı Dayanağı, Derinlik Algısı, Algıda Bütünlük

• Algı Alanı: Bireyin belli bir anda çevresinde fark ettiği her şeydir.

Örnek: Pencereden okulun bahçesine bakan öğretmenin gördüğü öğrenciler, onun o andaki algı alanını oluşturur.

NOT: Algı alanı dar veya geniş olabilir. Öğretmen dikkatini tartışan iki öğrenci üzerinde yoğunlaştırırsa algı alanı dar, dikkati bahçedeki tüm öğrencilere yönelikse algı alanı geniştir.

• Algı Dayanağı: İnsan dış dünyayı olduğu gibi algılamaz. Uyaranlar yorumlanırken güzel – çirkin, iyi – kötü, hoş – nahoş gibi değer yargıları doğrultusunda anlamlandırılır. İnsanın algılamalarında etkin olan bu değerler sistemine algı dayanağı denir.

• Derinlik Algısı: Nesnelerin üç boyutlu olarak algılanmasına derinlik algısı denir. Bu algıya çevresel etkenler ve gözün yapısal özellikleri neden olmaktadır.

a) Çevresel Etkenler:

– Paralel hatların (tren rayları) uzakta birleşiyormuş gibi görünmesi.

– Yakında olan nesnelerin açık ve net olarak algılanırken, uzaktaki nesneler ayrıntısız ve puslu algılanır.

– Yakındaki nesnelerin normal, uzaktaki nesnelerin küçük boyda algılanması gibi

– Birbirini kapatan nesnelerden tam görünenin daha önde algılanması şeklinde

b) Gözün Yapısal Özellikleri:

İki göze sahip olmak derinlik algısına sebep olur. Çünkü iki gözün aldığı ayrı görüntüler beyinde birleştirilir. Gözler uzaktaki ve yakındaki nesnelere bakarken farklı açılar oluşturur. Bu fark nesnenin uzakta veya yakında olduğunu belirtir.

• Algıda Bütünlük: Nesneler tek tek parça halinde değil de bir bütün olarak algılanır. İnsan çevresindeki nesne ve olayları önce bir bütün olarak algılar, sonra ayrıntılar algılanır.

Algı, * Duyularımızın aldığı bilgileri yakalayan, işleyen ve aktif olarak anlam kazandıran bir kabiliyettir.

* Duyusal organlarımız aracılığıyla bize ulaşan uyarılarla çevremizi anlamamızı sağlayan bilişsel süreçtir.

* Bu önemli bilişsel kabiliyet gündelik yaşantımız için çok mühimdir çünkü çevremizi anlamamız onun sayesinde mümkündür.

* Algı, bilişsel antrenmanla çalıştırılabilir ve geliştirilebilir.

Klasik olarak algı beş duyuya ayrılır:

1-Görsel ya da görsel algı: Işık bilgisini gözlerimize ulaşan görülebilir spektrum dhilinde görme ve algılayabilme kabiliyetidir.

2-Duyma ya da İşitsel algı: İşitilebilir frekans dalgalarının hava ya da başka bir yolla (ses) kulaklarımıza ulaştırdığı bilgileri alma ve anlama kabiliyetidir.

3-Dokunma, dokunma algısı, (somatosensori veya dermal algı): Derimizin yüzeyine aldığımız basınç ve titreşim bilgisini algılama kapasitesidir.

4-Koku ya da koku alma algısı: Havada çözülen kimyasal maddelerin bilgilerini (koku) anlayabilme kabiliyetidir.

.

5-Tat ya da tatma algısı: Tükürükte çözülen kimyasal maddelerin bilgisini (tat) anlamlandırabilme kabiliyetidir.

Algı kendi başına oluşan tek bir süreç değildir. Aksine, uyarıcıların doğru biçimde algılanabilmesi için bir dizi aşamadan oluşur.

Algı, beyne gönderilen bilgiyi seçip, düzenleyip, yorumlamamız gereken aktif bir süreçtir:

Bu seçim;

• dikkat,
• tecrübeler,
• ihtiyaçlar ve
• tercihler aracılığıyla yapılır.

Yorumlama süreci;

• tecrübelerimiz ve
• beklentilerimiz tarafından ayarlanır.

Algı Yanılması:

Bazen bizden veya algı özelliklerinden dolayı uyarıcılar olduğundan farklı olarak ya da hiçbir uyarıcı yokken bir uyarıcı varmış gibi algılanabilir. İki tür algı yanılması vardır.

Bunlar: İllüzyon ve Halüsinasyondur.

İllüzyon:

İllüzyonda gerçekte bir uyarıcı vardır. Fakat bu uyarıcılar olduğundan farklı algılanmaktadır. İllüzyon, fiziksel ve psikolojik olmak üzere ikiye ayrılır.

1. Fiziksel İllüzyon:

Algılanan uyarıcının özelliklerinden kaynaklanır.

Örneğin: Bardaktaki çay kaşığının kırıkmış gibi gözükmesi.

1. Psikolojik İllüzyon:

Algılayan kişinin psikolojik özelliklerinden kaynaklanır.

Örneğin: Yerdeki dal parçasının yılanmış gibi algılanması.

NOT: Fiziksel illüzyon, uyarıcının kendisinden kaynaklandığı için tüm insanlarda aynı şekilde algılanırken, psikolojik illüzyon ise kişinin psikolojik özelliklerinden kaynaklandığı için kişiden kişiye değişir.

Halüsinasyon(sanrı):

Hiçbir uyarıcı yokken kişinin bir uyarıcı varmış gibi algılamasıdır.

Örneğin: Kişinin vücudunda örümceklerin yürüdüğünü söylemesi gibi

NOT: İllüzyonda gerçekte bir uyarıcı varken halüsinasyonda yoktur.

*** Algı, bilişsel antrenmanla çalıştırılabilir ve geliştirilebilir***

1. Algıda seçiciliği etkileyen faktörler

*Dış faktörler

• Uyarıcının şiddeti ve büyüklüğü: Büyük puntolu yazıların diğerlerine göre daha önce algılanması.

• Tekrar: Bir öğretmenin öğrencileri uyarmak için tahtaya 5-6 defa vurması.

• Tuhaflık : Bir sınıfta iki koyun ile bir çobanın görülmesi

• Değişkenlik : Sıra arkadaşımızın saçlarını boyattığının farkına varmamız.

• Hareketlilik : Lunaparktaki yanıp sönen ışıkların fark edilmesi.

• Zıtlık : Kar' ın üzerinde siyah tavşanın daha rahat fark edilmesi.

*İç faktörler

• İlgi

• Meslek

• İhtiyaçlar

• Beklentiler

• Geçmiş yaşantı ve deneyimler

1. Algıyı Etkileyen Faktörler

Algının, çevredeki uyarıcı durum ve nesnelere anlam verilmesi olduğunu söylemiştik.

Çok önemli: Uyarıcı durumlara anlam verilmesini etkileyen faktörler algıyı etkileyen faktörleri anlatır.

Buna göre beyaz önlüklü birinin hastanede doktor, okulda öğretmen, lokantada garson olarak algılanmasını etkileyen faktör ortamdır.

Bireylerin iç veya dış çevreden gelen uyarıcıları farklı şekillerde algıladıklarını söylemiştik. Bu uyarıcıların algılanmasında birçok faktör etkilidir. Bunlar ;

• Dikkat

• Geçmiş yaşantı ve öğrenme

• Güdü ve ihtiyaçlar

• Algıya hazır olma

• Psikolojik durum

• Çevre

• Kişisel özellikler

• Duygular

İnsan, beynin her iki tarafını kullanır; ancak genellikle bir taraf daha baskın olmaktadır…

ALGI – BEYİN ve BİLİŞSEL ANTRENMAN

Kısaca hatırlayalım, bağlantıya çok şaşıracaksınız…

SAĞ BEYİN / Yaratıcı Zek…

1. Sağ beyin, bilgiyi bir bütün olarak ve resimle işler.
2. Tasvir ve semboller kullanır; resimlere şekillere ve renklere tepki verir.
3. Sözel ifadeler dışında müziğe, vücut diline, dokunmaya tepki verir.
4. Sezgicidir, önsezilerini ve hislerini takip eder.
5. Nesnelerle soyut değil, duygusal olarak ilişki kurar.
6. Uzaysal ilişkileri kullanır.
7. Duygusal ve üretici taraftır.
8. Görerek ve duyarak öğrenir.
9. Hayallere, şiire, mecaza meraklıdır.
10. Ayrıca vücudun sol bölümündeki duyusal organları ve vücut hareketlerini kontrol eder.
11. Vücudun sol tarafındaki duyu organlarını ve vücut hareketlerini kontrol eder.

İşlevleri: Yaratıcılık, Subjektif, Hatırlama, Bütünü görme, İç güdüsel, Sezgisel, hissetme, İşitme, Duyma, Koklama, Tat alma, Ritmik, Hatırlama, Müzikal

Vücudun sol tarafını kontrol eder,

1. Duygusaldır,
2. Dokunsal yollarla öğrenir,
3. Duyguları serbest bırakır,
4. Yüzleri hatırlar,
5. Daha fazla risk alır, daha az kontrollüdür,
6. Yazılı ya da gösterilen talimatlara uyar,
7. Problemleri bütüne bakarak çözer,
8. Çizimi ve nesneleri kullanmayı tercih eder,
9. Eşanlamlı biçimde düşünür,
10. Benzer nitelikleri arar,
11. Sezgiseldir,
12. Bütünseldir,
13. Kendiliğindendir,

Yarın görüşmek üzere, hoşça ve sağlıkla kalın inşallah

Sevgiler