2018 bize gülümser mi, yoksa sırtını mı döner?

Yeni bir yıla girerken insanlar, durum muhasebesi yaparak gelecek yılı değerlendirir, fiyatlandırır ve ona göre planlamalarını yapar. Bu değerlemeler, en düşük gelir grubuna sahip kişi ve ailelerden en varlıklı kişi ve ailelere, en küçük işyerlerinden en büyük işyerlerine her yıl öncesi yapılan değerlemelerdir.

İnsanların gelecek hakkındaki planlamalarını ve fiyatlamalarını yaparlarken onları önce moralleri ve gelecek hakkındaki bekleyişleri, daha sonra da sosyal ve ekonomik şartlar etkiler. Moraller, beklentiler olumlu ise insanlar geleceklerini planlarken, fiyatlandırırken daha cesur daha gerçekçi olurlar.

Yeni yıl öncesi moraller bozuk ise, bekleyişler kötü ise, imkanı olanlar 'harcamaları kısarlar'. Kredi kullanacaklar, borçlanmaktan korkar. Yatırıma, üretime, tüketime gidecek para, alternatif yatırım alanlarına yönlendirilir.

Bu Aralık ayına ülkeyi ve insanlarımızı yurt içinden ve yurt dışından olumsuz etkileyen gelişmelerle başladık. Ekonomi cephesindeki olumsuz gelişmelerin başında fiyat artışları dikkat çekici değerlerde gerçekleşti.

Geçen yıl bugünlerde 3.15 TL olan dolar, yüzde 22'den fazla artarak 3.85'TL'nin altında ya da üstünde dolanmaya devam ediyor. Yine geçen yıl bugünlerde 132 TL' den satılan altının gramı, şimdilerde 155 TL'nin üstüne çıkmış durumda.

Dolar ve altın fiyatlarındaki net artış karşısında banka mevduatı faizinin düşük kalması, bir yanda kaynakların bankalara yönelmesini engellerken öte yanda bankalara yönelen kaynakların önemli bölümünün döviz hesaplarını büyütmesine neden oluyor. Haliyle bu durum, yatırımcının moralini biraz bozuyor.

Her şeye rağmen ülkemizde üretimde, ihracatta, çarşı pazarda işler rayında yürüyor. Banka sistemimiz olumsuz gelişmelerden etkilenmemiş görünüyor. Bütün can alıcı sorunlarımıza rağmen geçen Temmuz'dan bu Temmuz'a iş bulduğunda çalışmaya hazır kadın ve erkek sayısı 1 milyon 240 bin artarken iş arayanların 1 milyon 120 binine iş bulundu.

İlk dokuz ayda cari açığımız 31 milyar dolar oldu ama açığı finanse edecek döviz girişi gerçekleşti. Piyasa anlatımıyla döviz arayan, günlük fiyatı ödediğinde çok rahat döviz bulabiliyor.

Ne var ki insan tabiatı bu. Bardağın yarısı dolu olsa da bardağın boş kısmına bakarak değerleme yapıyoruz. Ekonomi denilen şeyin merkezinde insan var. Gelecek yılın daha iyi olması, insanın moralinin düzgün, bekleyişlerinin iyimser olmasına bağlı. Morali yükseltecek, bekleyişlerde iyimserlik sağlayacak olan, önce ekonomik göstergelerdir. Daha sonra da ülkeyi yöneten kadrolardır.

Ülkeyi yöneten kadrolar, inandırıcı açıklamalarla insanlara güven verirlerse yatırımcılar, üreticiler, tüketiciler için olumsuz hava belli ölçüde dağılır.

Özetle; ülkeyi yöneten kadroların bugünlerde halka vereceği olumlu mesajlar, yeni yıla girerken olumsuz göstergelerin yol açtığı moral bozukluğunu, kötümser bekleyişlerin neden olduğu olumsuz havayı düzeltebilir.