Ödemiş’in Türkönü ve Kurucuova mahalleleri arasında izlerine rastlanan 2 bin 300 yıllık tarihi geçmişe sahip Neikaia Antik Kenti için İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’ndan yeni bir SİT kararı çıktı.
Sağlık kenti Neikaia’nın maden galerileri, antik taş ocağı ve kültürel kalıntılarının bulunduğu Kurucuova Mahallesi Sarıtaş Tepe Mevkii, Resmi Gazete’de yayımlanarak 1. derece arkeolojik SİT alanı olarak tescillendi.
Çöp deponi alanı tartışmalarıyla gündeme gelen tarihi bölgede arkeolojik SİT alanı bir kez daha genişletildi. Küçük Menderes Çevre ve Altyapı Birliği’nce çöp deponi alanı için başlatılan çalışmaların 2012 yılında İzmir İl Özel İdaresi’nce durdurulduğu bölgenin korunması için İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu 12 Haziran 2015 tarihindeki toplantısında yeni bir karar aldı.
İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Kurucaova mahallesi, Sarıtaş Tepe Mevkii, L20-dl pafta, 804 ve 1285 parsel nolu taşınmazları kapsayan sahada bulunan antik maden galerileri, antik taş ocağı ve kültürel kalıntıların Neikaia Antik Kenti sınırlarına dahil edilmek üzere 1. derece arkeolojik SİT alanı olarak tescillenmesine karar verdi. İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun kararı 9 Temmuz 2015’te Resmi Gazete’de de yayımlandı.
“TARİH FIŞKIRIYOR”
Bölgede çöp deponi alanı çalışmaları sürerken bu tesisin tarih katliamına yol açacağını belirterek tepki gösteren Prof. Dr. Veli Sevin, yeni kararın tarih fışkıran bölgenin korunması için önemli olduğunu ifade etti.
Sevin şunları söyledi: “Ödemiş yakınındaki Türkönü mahallesi ve yakın çevresi tarihi zenginlikleriyle dikkat çekicidir. Burada en azından 2 bin üç yüz yıl kadar öncesinden beri Neikaia adını taşıyan bir kent kurulmuştu. Geçtiğimiz yıllarda, kalıntıları günümüze fazla tahrip edilmeden gelmiş bulunan bu kentin güney etekleri üzerine büyük bir çöplük inşa edilmeye çalışılmıştı. Neyse ki bu hatadan geri dönüldü. Sonra mahallenin güneyinde, ovanın ortasında su kanalı çalışmaları sırasında tarihi 5 bin yıl geriye giden bir İlk Tunç Çağ yerleşmesinin kalıntıları belirlendi. Yine aynı alanda Hellenistik Çağ’a ait bir mezarlık ortaya çıkarıldı. Bölgeden adeta tarih fışkırıyordu.
Bu yöredeki zengin tarih mirasının başlıca nedeni cıva madenleridir. Eskiçağlarda tıp, kozmetik ve boya yapımı için çok önem taşıyan cıva madeni antik kentin güney eteklerindeki galerilerden elde ediliyor ve Efes limanı vasıtasıyla bütün eski dünyaya ihraç ediliyordu. Cıva-zencefre madeni bugün Sarıtaş adını taşıyan, Ödemiş-Kiraz karayolu üzerindeki kayalık bir sırt üzerindeki galerilerden çıkarılıyordu. Hellenistik ve Roma dönemine ait bu galeriler kayaya oyulmuş dar kuyular şeklindedir. Madencilik tarihi açısından büyük önem taşıyan bu galeriler korunmalı ve gelecek kuşaklara aktarılmalıdır. Neyse ki İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Kurulu son olarak bu alanı da sit sınırları içine dahil etti”
Başar Uçar
